jueves, 30 de noviembre de 2017

SINATRA E JOBIM: 50 ANOS DA SÚA LENDARIA COLABORACIÓN

Neste 2017 que paseniño se vai achegando á súa fin cúmprese o quincuaxésimo aniversario das sesións que, en xaneiro e febreiro de 1967, reuniron nun estudio a Frank Sinatra e a António Carlos Jobim para a creación dun disco xa lexendario dentro da música do século XX: aquel que deu en titularse simplemente Francis Albert Sinatra & António Carlos Jobim. Foi un disco importante porque supuxo a fusión por excelencia entre a bossa nova brasileira e o pop estadounidense da man dunha das voces máis recoñecibles do mundo e da voz máis sobranceira do novo estilo chegado de Brasil.


Ben é certo que a bossa entrara xa nos Estados Unidos nos últimos anos 50 e primeiros 60 pola porta do jazz: nun principio coa colaboración entre o saxofonista da Costa Oeste Bud Shank e o guitarrista brasileiro Laurindo Almeida (xa escribín en Versos e aloumiños sobre estas sesións aquí) e despois, e sobre todo, co magnífico disco Jazz Samba, de Stan Getz, editado en 1962. Tralo éxito da bossa nova entre os jazzmen (non houbo case que ningún músico importante de jazz que non fixese algún disco de sabor brasileiro na década dos 60) pasou a impregnar gravacións de artistas moi diversos, o que ten levado a críticos como Will Friedwald ou Donald Clarke a afirmar que a bossa foi unha das mellores cousas que lle ocorreron ao pop nesta época dominada polos Beatles e a Invasión Británica.





Claus Ogerman
Non foi Sinatra o primeiro cantante en sentirse influído polos sons do Brasil, pois por exemplo Tony Bennett gravara xa unha manchea de bos temas neste estilo antes de 1967, pero A Voz quixo crear o disco definitivo que fusionase o pop coa bossa. Para iso convidou a Jobim, un cantautor que gozaba xa de renome por ter composto un bo conxunto de éxitos coma "Corcovado" ou "Garota de Ipanema", a compartir un disco completo con el, o máis achegado a un songbook xamais gravado polo de Hoboken. Sete das cancións serían de Jobim e tres serían recreacións no novo estilo de standards escritos por Irving Berlin ou Cole Porter. Para os arranxos ninguén mellor ca o alemán Claus Ogerman, que xa traballara anteriormente con Jobim e coñecía a súa música mellor ca ninguén.




O resultado é un dos mellores álbumes da carreira de Sinatra, quizais o seu derradeiro gran disco conceptual, cun son suave e envolvente no que se atopaba moi a gusto, interpretando clásicos da bossa coma os dous xa mencionados e outros coma "How Insensitive (Insensatez)", "Once I Loved (O Amor em Paz)", "If You Never Come to Me (Inútil Paisagem)" "Meditation (Meditação)" ou a marabillosa "Dindi". Sinatra ficou satisfeito co resultado do disco, e dous anos despois comezaría outro proxecto con Jobim, mais sen Ogerman e co músico brasileiro Eumir Deodato a cargo dos arranxos. O son deste segundo disco, que nunca chegou a publicarse do xeito que Sinatra pensara orixinalmente, é moi diferente do primeiro, máis contundente e menos suave. Todas as gravacións realizadas nestes anos por Sinatra e Jobim están disponibles na compilación Sinatra / Jobim: The Complete Reprise Recordings, publicado en 2010).





Pablo Martínez
Para conmemorar tan importante cabodano, o meu amigo Pablo Martínez Diente, profesor de español na Kansas State University, e mais eu fixemos unha edición especial do podcast Discos Memorables, na que falamos longamente sobre unha das colaboracións máis interesantes das carreiras de Sinatra e Jobim. Déixovolo aquí para rematar o artigo por se queredes escoitalo.




                                                   ANTÓN GARCÍA-FERNÁNDEZ

sábado, 25 de noviembre de 2017

REMUÍÑO DE LIBROS (36) "O príncipe carpinteiro", de Manuel Uhía







TÍTULO: O príncipe carpinteiro.



AUTOR: Manuel Uhía.



EDITORIAL: Galaxia .Colección: Árbore.





A editorial Galaxia achégalles aos lectores a partir de dez anos este conto cuxa autoría pertence a un home de ampla e recoñecida traxectoria dentro do mundo da ilustración da LIX das nosas letras.
    
     Trátase de Manuel Uhía, pintor, ilustrador, escritor, deseñador gráfico, colaborador con diferentes editoriais, medios de comunicación e axencias de publicidade, ademais de guionista e director de documentais de natureza submarina. Desta vez, preséntase coma autor por partida dobre, ao ser o creador tanto do texto coma das ilustracións.


     O príncipe carpinteiro cóntanos a historia de Rodolfo VI, un neno espelido e con inquedanzas que para nada teñen que ver cos obxectivos depositados nel, mesmo antes de ter nacido, por parte do seu avó e rei de Paspalia, Gumersindo II.
 
Manuel Uhía

     Ao longo de oito capítulos curtos imos descubrindo a historia pasada do protagonista, cuxa nai, Priscila, na súa mocidade xa dera mostras de ter unha personalidade diferente a todas as princesas do seu tempo, negándose a acatar a vontade paterna de casar cun rico herdeiro. Este impulso de rebeldía non lle servirá para atinxir os seus desexos e co paso do tempo, non terá máis remedio que obedecer e casar co que será o pai de Rodolfo VI. O rei Gumersindo II coidaba que co nacemento do seu neto chegaría ao seu reino un pouco de tranquilidade, pois el sería o herdeiro de todo. Pero a realidade non se puxo de acordo coas ilusións e Rodolfo VI, a medida que ía medrando, tamén se ía afastando do que, a priori, debería facer un futuro rei: cazar, cabalgar e ser un home de armas. Porque o noso protagonista agocha un segredo que habita na parte máis afastada e, xa que logo, prohibida do pazo e que se descubrirá ao final e suporá, a diferenza da súa nai e avó, a realización dos seus soños.


     O feito de que estea narrado cunha prosa fluída e sustentada sobre todo nos diálogos, onde non falta o humor, atrae a atención do lector á vez que o convida a interpretar os personaxes focalizados nas vivas ilustracións.


                                                                                                                                                    ALBA  PIÑEIRO

martes, 21 de noviembre de 2017

"Tertúlias literárias" en Gaia, arredor da obra de Antonio García Teijeiro

En pleno faladoiro:  João Manuel Ribeiro e Antonio García Teijeiro


O sábado 21 de outubro dentro do ciclo das “Tertúlias literárias” organizado na libraría Velhotes do noso país veciño (Gaia) tivo lugar unha conversa entre dous poetas que presentan certas similitudes, non só na súas creacións, dotadas dunha alta calidade humana e poética, senón tamén nas súas actitudes vitais sustentadas na honestidade, autenticidade e humanidade. Todos os alí presentes (docentes, escritores, divulgadores da cultura, libreiros…) fomos conducidos e guiados por un cicerone entrañable, o poeta e editor João Manuel Ribeiro que, sentado ao carón de Antonio García Teijeiro, nos contaxiou con el a maxia do poder sedutor das palabras.


     O faladoiro xirou ao redor da figura e obra do Premio Nacional (español) de Literatura infanto xuvenil 2017, Antonio García Teijeiro, baixo o título de : A poesía necesaria.

     Ao longo de case dúas horas viaxamos a través da traxectoria profesional e mesmo vital dun home no que a poesía significa un xeito de vida que sempre o acompañou e que cre no poder transformador que ten de seu por invitar á reflexión, á análise crítica do que nos rodea, á amplitude de pensamento e, en definitiva, ao autocoñecemento tan necesario para poder ser feliz.
     

     Así soubemos da súa infancia cunha ausencia presente, da súa mocidade escura nun tempo agochado tras a miseria e a mentira, que marcará o seu futuro compromiso coa lingua e co país reflectidos  na maior parte da súa produción, e que soportou grazas á poesía e ao deporte (foi porteiro de balonmán en diferentes equipos da máxima categoría). Ata chegar á súa madurez coma docente, divulgador cultural e creador de soños a través das súas obras sobre todo poéticas, pero tamén narrativas para nenos de distintas idades.
     
       Música e poesía camiñan da man na vida e obra de Antonio, quen leva máis de corenta anos coma docente e coma mensaxeiro da palabra poética non só nas clases (que empezaban sempre cun poema), senón tamén en todos aqueles lugares onde o requirisen: congresos, feiras de libros nacionais e internacionais, cursos para mestres, encontros… amosando sempre xenerosidade, compromiso e paixón  polo que cre. Isto reflíctese nos máis de setenta libros publicados de diferentes xéneros ( narrativa, poesía, didáctica, artigos xornalísticos...). Antonio defende a necesidade da poesía en toda a sociedade e, en especial, nas aulas onde debe entrar en voz alta a través da implicación literaria do mediador encargado do achegamento. Este debe ser gradual, comezando pola literatura popular para xogar co ritmo, a musicalidade, a rima e as palabras e logo introducilos no poder suxestivo e reflexivo dos clásicos e dos autores que escriben para eles dende o respecto e o agarimo. 

Alba Piñeiro, Antonio e João Manuel

     Nas súas obras a música sempre está, de aí que existan diversas versións musicais delas e que Paco Ibáñez  lles puxese música a tres poemas do que un (Que ocorre na terra?) forma parte do seu repertorio habitual.
Antonio pertence a unha xeración de mestres escritores cos que comparte con catro deles (Paco Martín, Xabier P. DoCampo, Fina Casalderrey  e Agustín Fdez Paz) o PNLIX e asegura que aos nenos lles gusta a poesía e os axuda a verbalizar sentimentos e emocións.


     

     Antonio tamén falou do seu poemario Poemar o mar que gañou o tres de outubro o Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil e que supón o recoñecemento da poesía en galego. Contou que foi o segundo escrito da  triloxía que lle adica ao mar( En la cuna del mar, Poemar o mar e Palabras do mar) e que dende que lera Marinero en tierra de Rafael Alberti, fora consciente de que o mar era poetizable.

     Foi a partir dunha conversa co seu amigo e escritor Manuel Veiga cando decidiu que o mar sería o protagonista non dun poema senón dun poemario, que ao final acabou por se converter en tres porque Antonio fala deseguido co seu mar e sabe das súas coitas, pesares, reivindicacións, soños e desexos.


                                                                                                                                                 ALBA PIÑEIRO

viernes, 17 de noviembre de 2017

DARDO POÉTICO (LII) "Os silencios de Hugo Mujica".



Descubrir poetas que non son de dominio público (enténdase a expresión) resulta un pracer enorme. Porque abre novos horizontes e enriquece a túa visión poética e a do cotián.
     Iso pasoume co poeta arxentino Hugo Mujica (Bos Aires, 1942) que me envolveu coa súa poesía espida, que tanto garda e que che permite perderte por esa nudez tan intensa como propicia a pensar todo o que encerra  cada verso.
Hugo Mujica

     A poesía de Mujica é un exercicio de introspección, de deterse na velocidade da vida e de ir poñendo unha base ideal para saber qué vén sendo a poesía.

     O primeiro poema que eu lin deste gran poeta levaba por título LO QUE EL BRAZO ABARCA, pertencente ao poemario Noche abierta, editado por Pre-Textos.
     

     
     Os seus versos din así:  gotea el grifo / y algo de la piedra se va en el agua, / muere / como si fuese humana. / buscamos  retener lo que en el otro / se va yendo, / lo que a veces se derrumba / pero es apenas la despedida / lo que el abrazo abarca.

     Xa non puiden renunciar a el. Logo virían Sed adentroCasi en silencio, Y siempre después el viento, Cuando todo calla (XIII Premio Casa de América de Poesía Americana), ademais da recompilación  nun volumen publicado por Vaso Roto, da súa poesía entre os anos 1983 e 2011, Del crear y lo creado.

     Nunca deixei de lelo. Converteuse nun poeta ao que volvo con algunha frecuencia, porque Mujica non escribe só con palabras, senón cuns silencios que transforman o lector. Posee o arxentino unha “voz de seu”, rcoñecible e necesaria para quen bebeu alguna vez nos seus poemas. Un poemas que abranguen  moitas facetas da vida, dende o que vai ficando esquecido ou escachado nesta vida insufrible en moitos casos ata a necesidade de escoitar ese silencio que nos fala, que moumea para que sexamos conscientes de caer no abismo da beleza e o misterio cara ao que marchamos.

     Publicado por Visor na súa elegante colección “Palabra de Honor” en 2016, chega á miñas mans un libro máis deste poeta, hoxe un dos meus favoritos, Barro desnudo.
      E nel dou de novo co poeta que coñezo e que me emociona. Volvo atopar esa nudez que tanto di e a disposición dos seus versos dun xeito que non me é allea.
     

     É o reflexo da súa rebeldía diante un mundo que lle resulta espantoso. Como di Luis García Montero, “a nudez poética de Mujica é a consecuencia de meditar a sede, renunciar ao desexo de querelo todo con ánimo de enganosa plenitude e asumir que para atopar un sentido abonda con aceptar a ferida que somos”.

VII

Inicio
 de otoño y brisa,
          a orillas del río
                     un bote solitario,
                                             una soledad mecida.

       Crear no es ni un saber
       ni una certeza,
suele ser un tal vez
                        y un presentir,

                        es la espera y la intemperie,
                                                    y a veces,
                                                     solo a veces,
                                                              lo que la ausencia trae,
                                                                                                 lo que ella inicia.

    
Hai moitos silencios na poesía de Hugo Mujica. Como en toda poesía dos poetas máis grandes. Son silencios que nos levan a sentir o que somos, o papel que desenvolvemos nesta nosa sociedade, as nosas angurias, pero tamén as nosas esperanzas. Comprender que, como seres humnaos, temos que abrirnos a un mundo ata que consigamos o sentido, aceptando a nosa función nel.
     Como di García Montero, Barro desnudo, “consegue ese silencio que é escoitana verdade de cada vida”.



Hugo Mujica



XXXVIII
          
  Deberíamos
                         conocer la vida
como la conocen los niños:
                                       jugando con ella
                                                               su ronda,
                         
                                                         o como las polillas
                                                 saben de la llama:
                                                                     dejando que le arda
                                                                                             en las alas.


                                                              
                                                                        ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO

martes, 14 de noviembre de 2017

ESCAPARATE POÉTICO (CXII) Ángeles Mora






                                    ÁNGELES MORA  (Rute, Córdoba. 1952)






LO QUE OCURRE CON LA LUZ



Hay versos que se encienden
engastados
en la radiante luz
Ángeles Mora
del firmamento
poético.
Despliegan su ancha cola de cometas
atravesando el cielo
con su brillo estelar.

Otros apenas,
con velado fulgor,
alumbran
la sombra ardiente
de una conciencia,
aquí en el fin del mundo:
sólo para tus ojos.


SED


Igual que una emoción
te embarga y te deslumbra
y sólo un leve resplandor
de su luz consigues
que contagie,

así la vida
te guarda tu secreto
día a día,
apenas entreabriendo

los postigos
de su cámara oculta:

destello lento de inquietud
que nos quema
sin consumirse nunca.

Agua en los labios.



EL AYER


El ayer que me hizo
no sé dónde está.
El que me deshizo, sí:
está aquí, conmigo,
presente todos los días.



NUBES


La alegría más alta
siempre esconde una sombra
invisible,
agazapada, de tristeza.
Igual que la melancolía
atraviesa la risa
de esata mujer que juega
con su nieto.




MEDIODÍA


Dejándose mecer sobre las olas,
en el papel del aire
escribía una carta al cielo,
o tal vez a la muerte,
esa nube viajera que guarda
el último mañana,
el instante final.


( Del libro Ficciones para una autobiografía, editado por Bartleby Editores, 2015. Premio Nacional de Poesía 2016 y Premio Nacional de la Crítica 2015).




miércoles, 8 de noviembre de 2017

REMUÍÑO DE LIBROS (35) "Muriel", de María Canosa




Curiosamente, os tres últimos libros de LIX que lin aludían directa ou indirectamente  a figura dos avós: ben a figura do avó (O segredo do avó, de Carles Cano) ou a da avoa ( A batalla da pequena Chañan Curi Coca de Rosa Aneiros e Muriel, de María Canosa).  Non é nada raro, nin moito menos. Ademais, a min resúltame, non só entrañable senón necesario. Non cansarei endexamais de reivindicalos polo seu protagonismo na vida de hoxe e de sempre. Sen avós e avoas todo sería moi distinto. Todo máis triste, máis baleiro.E a literatura fai ben en salientalos.

     Pero en Muriel hai moito máis. María Canosa é unha voz consolidada no mundo da nosa literatura infantil e xuvenil. Escribe con axilidade, emprega moi equilibradamente os recursos literarios (humorísticos, poéticos ou ateigados de tenrura…) e está comprometida coa capacidade de soñar a través da escrita. Ela soña e fai que soñemos coa súa palabra os seus lectores habituais.
     

     Porque Muriel é un convite a loitar polos nosos soños. Unha incitación a darlles cor e non permitir que os afoguen as tebras que nos rodean.
    
     Muriel é un neno que bota de menos a súa avoa. Con ela conversaba, con ela todo era posible. O contacto con ela, as súas enormes bufandas, os contos de inverno que contaba e moitas outras cousas daban sentido á súa vida. Pero un día deixou de estar con eles. Daquela sentiuse un náufrago. Non conciliaba o sono e decote daba voltas na cama enfadado. Sentía o corazón cun tic-tac interminable que lle impedía durmir.
     
María Canosa
     Un día entrou no seu mundo, un leiteiro ben especial, vestido de branco, impoluto, con voz afónica e gastada. Traía un leite diferente, máxico. Chamábase Fígaro. Ao tempo apareceu un raposo, Blim, que axiña sería adoptado coma un animal de compañía. Muriel vivía en Cartaria que era unha vila triste, na que non había moitos nenos. Unha vila que vivía baixo unha néboa mesta, á que non chegaba a luz e, dese xeito, todos se volvían grises. Ao contrario de Martiñeira, lugar repleto de luz e cor, en Cartaria os vecinos vivían sumidos na melancolía e a tristeza que a envolvía.
     
     Con todos estes elementos, a novela vai converterse nunha aventura constante, cuns personaxes moi ben debuxados e entrañables que camiñarán cara a lugares descoñecidos.
     
     María Canosa é unha escritora que pon os sentimentos ben preto do lectorado. E faino paseniño, para que deguste cada frase, cada parágrafo con calma. Como hai que degustar a boa literatura. Os seus personaxes penetran no máis fondo de quen le os seus libros. E isto, xa que logo, ocorre en Muriel, unha narración na que mestura con mestría realidade e fantasía, o ficticio co real. En Muriel hai cor, máis ben unha progresión cromática en función deses soños e esas ilusións que dan sentido a aventura persoal do protagonista. Hai intriga, hai tenrura e nótase o desenvolvemento interior de Muriel. Un, a medida que le e segue a trama,decátase como o rapaz vai medrando a medida que se enfronta ás adversidades que saen ao seu encontro e a capacidade que posúe para ser quen de mirar cara a diante.

    

     En definitiva, boa literatura que crea universos que María Canosa coñece ben e que son  moi ben tratados nos seus libros. Unha novela que nos anima a voar polo ceo dos sentimentos e das ilusións.
     Alegreime moitísimo de que, con este libro brillante, María gañase o Premio Merlín en 2017.Un galardón moi merecido. Xa lle tocaba pola calidade da súa obra e o xurado pode estar satisfeito da súa decisión.

     As ilustracións de Lucía Cobo están en consonancia co texto. Son debuxos tenros, expresivos, dotados dunha sensibilidade evidente. Debuxos que camiñan entre as páxinas con soltura e, á vez, da man dun texto tan suxestivo. Un acerto.



                                                                                    
                                                                                                                                      ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO


sábado, 4 de noviembre de 2017

CUADERNOS DE MACOCA: "¡Qué bien vivís los maestros!"





¡Qué bien vivís los maestros!


  
Antiguamente se oía decir con frecuencia aquello de "pasas más hambre que un maestro de escuela". Habrán cambiado mucho los tiempos porque hoy día no resulta raro escuchar (sobre todo en vacaciones de verano) otra bonita y manida frase: "¡Qué bien vivís los maestros!". Entre una y otra frase ha pasado mucho tiempo y se han producido notables cambios.

  Es obvio que los maestros hace muchos años que no pasamos hambre, pero no es menos cierto que no ocupamos -en lo referente a sueldos- los primeros lugares en el escalafón de los funcionarios públicos y que nuestra labor no tiene hoy día el reconocimiento social que tuvo y que, sin duda, merece.
  
  
Mariano Coronas Cabrero

     A los que sólo se acuerdan de los maestros y maestras, en tiempo de vacaciones, convendría recordarles algunas facetas de nuestro trabajo: tratamos de ayudar a los chicos y chicas que acuden a la escuela a leer y escribir, a que caminen con seguridad por el mundo de los números, a que aprendan algo de la historia y reconozcan la geografía, a que conozcan el cuerpo y el entorno, a pensar y razonar, a relacionarse, a respetar y a compartir, a mantener la curiosidad... Además, mientras dura el curso escolar, nos vemos en la necesidad de hacer los más diversos papeles: de "padres" o de "madres"; de orientadores; de consejeros familiares, en ocasiones; de animadores culturales de la comunidad; de transmisores de valores que casi nadie fomenta pero que todo el mundo echa en falta; de críticos de televisión; de dinamizadores de la lectura; de animadores medioambientales; de defensores y estimuladores de la solidaridad; de modeladores de conductas; de pacificadores de conflictos; de impulsores de la responsabilidad y el trabajo personal; de asistentes; de monitores deportivos, ... Y lo hacemos con todas las dudas y las imperfecciones propias de los seres humanos. Por si fuera poco, si se ve necesario educar a las criaturas en temas como la alimentación equilibrada, los principios constitucionales, la recuperación de los buenos modales, la circulación vial, el respeto a la naturaleza, la prevención de algunas enfermedades o de algunas lacras sociales, etc. el político de turno remitirá a la escuela la necesidad de que en ella se aborden tales temas para garantizar que en el futuro la sociedad y sus ciudadanos sean mejores. Una lista de tareas bastante más amplia de lo que cabría suponer.




     Yo, particularmente, "sí vivo bien como maestro", pero no por lo que algunos piensan: salario, vacaciones, jornada laboral más corta; sino porque me gusta mi trabajo y lo vivo con esa extensión y esas infinitas ramificaciones que lo convierten en apasionante; porque comparto el tiempo diario con la población más joven, con los ciudadanos y ciudadanas a los que más les brillan los ojos cuando descubren cada día cosas nuevas que no sabían, con las personas que más avidez y deseos de aprender muestran. Con estas matizaciones, estoy dispuesto a escucharme lo de "¡Qué bien vivís los maestros!" varias veces cada día, agradeciendo de paso que la ciudadanía se acuerde tanto de sus maestros y maestras.




(El País, 2 de septiembre de 1999)