jueves, 30 de junio de 2016

PAPEIS RECOBRADOS (8) Dúbidas


                     Foto: Anxo Cabada


Metidos no complexo mundo da lectura nos rapaces e rapazas, un comeza cos anos a ter máis dúbidas das que tiña ao principio.
     Foi fundamental para min a lectura.
     A miña vida cambiou e enderezouse entre libros.
     Cada volta dáme máis pudor afirmar o que antes afirmaba cunha rotundidade absoluta. Quero fuxir dos "absolutos".
     De aí que recupere este artigo que publiquei hai certo tempo   n´A Nosa Terra. Un texto para continuar pensando e dubidando.


                     
                             


                                             DÚBIDAS


                                                               
  Leo na revista CLIJ unhas palabras de Liliana Heker, escritora e directora do Fondo Nacional das Artes de Arxentina, nas que afirma que “a lectura, moitas veces, obrou en min sinxelamente como un refuxio e como un consolo”.
     
Liliana Heker

     Eu levo ben anos predicando (como din os meus bos amigos Xabier DoCampo, Paco Martín e David Otero) as excelencias da lectura.

     Levo ben anos en contacto con alumnos/as, con ensinantes, bibliotecarias ou promotores de lectura tentando convencelos dos beneficios indiscutibles da literatura. Anos e anos de reflexión continua (e tamén de dúbidas) para contaxiar o meu amor pola palabra escrita a tantas persoas dispostas a caer na rede dos meus argumentos. Canseime de dicir que a literatura divirte, relaxa, estimula. Que provoca pracer, esperta a sensibilidade, alenta a imaxinación, desenvolve a capacidade crítica no lector e introdúceo en novas realidades e experiencias.


     
     Sempre mantiven que un bo libro pode favorecer a madurez psicolóxica dun neno, ademais, se cadra, de fomentar actitudes de tolerancia e solidariedade. Todo isto pode soar demasiado grandioso, demasiado transcendente. E xa dubido destas afirmacións que noutrora me parecían incuestionables.


     Hai quen afirma que o importante é que o lector ou lectora goce lendo con calquera tipo de libro.  Non o sei. Cada día teño máis dúbidas. Do que si estou seguro é de que, por desgraza, o acto de ler non nos fai necesariamente mellores persoas, pero nesta experiencia intensa, variada e rica que é a lectura, un séntese máis libre e comprometido coa dignidade que a miúdo desprende a palabra literaria.




                                                                                                                            ANTONIO  GARCÍA  TEIJEIRO

lunes, 27 de junio de 2016

A LUZ DAS PALABRAS ( 56 ) Xavier Estévez






Hai moito de vida na literatura de Xavier Estévez (Bruxelas, 1969).
     E de sentimentos, de compromiso coa sociedade, de psicoloxía do neno/a, de agarimo polas palabras.
     Hai moitísimo amor ao lectorado neste docente cheo de inquedanzas, que ama fondamente a radio, o teatro e a literatura.
     
Xavier Estévez
     
      Non hai demasiado que rematei O corazón da maxia (Ed. Xerais. Merlín. 2015) e encantoume. Mestura de realidade e maxia nunha historia tenra , na que unha rapaza, Laura, que ten doce anos e unha doenza e está no hospital, cando mellora tenta facer felices aos outros nenos da planta co seu pano de pirata na cabeza. Magnífica.
     
     
     Agora, agárdame sobre a mesa de noite  Todos os soños (Tambre. Ala Delta.2015), para volver entrar no mundo deste interesante escritor nacido na capital belga, pero coa súa vida vencellada a Vigo dende hai ben tempo, cidade onde traballa como mestre.

     
     Supoño que se comprenderán perfectamente as razóns que existen para que a súa voz sexa escoitada en Versos e aloumiños.
     Non houbo máis que pedirle a luz da súa palabra e aceptou gustoso cun texto magnífico sobre a razón que o leva a escribir. Unha razón que é, nin máis nin menos, "ser feliz".

     Lédeo co pracer que estas liñas merecen.



Escribir… por que escribir?

O día que rompín o xeonllo choveu a mares. Coma se tirasen auga con caldeiros. Eu tiña trece anos.

    Lembro volver a casa amodo, á pata coxa, coma se fose un xogo. O instituto quedaba a uns vinte minutos e tardei hora e media. Para cando cheguei estaba completamente enchoupado.

....pero tamén tivo 5 anos
     
     A casa estaba baleira. Quitei a roupa, estomballeime no sofá e esperei a que alguén me recomendara un analxésico. Eran outros tempos. Ao médico non o vin ata o día seguinte. Non había présa, dicían meus pais.

     Lembro ese día, entre outras cousas, porque foi un dos días máis felices da miña vida.
Meus pais foran mercar unha máquina de escribir para ese fillo que non deixaba de pedila. Unha Olivetti Lettera 35 que aínda repousa nalgún recuncho da casa, collendo po coma outro feixe de lembranzas. Con ela, con aquela máquina que esixía máis atención que un fillo, os meus escritos deron un paso cara diante. Ou polo menos eu pensaba que si.


Escribo dende que teño uso de razón, penso, pero aos doce, trece anos a cousa xa non tivo volta atrás. Pasaba as horas dándolle ás teclas, recollendo en folios agora amarelados polo tempo as historias que rebulían na miña cabeza. Así era feliz. Eu vivía nun mundo de libros do que ás veces os meus amigos me rescataban para irmos xogar ao campo ou ás rúas. Sempre lin moito, e iso levantaba un vento creativo en min do que non me era posible fuxir. Sentarme a escribir era a única forma de serenar o remuíño que era eu na adolescencia.
 
Tolkien
Historias que comezaban e ás que logo perdía o rastro eran moitas. Comezaba unha e logo pasaba a outra co ritmo ao que miña cabeza imaxinaba. Todas esas historias inacabadas andan por aí e agardan, supoño, a que algún día lles dea a súa oportunidade. En caixas descansan, durmidas as follas, esperando o seu desxeo de primavera.

Historias longas, historias curtas, e tamén contos, poemas e mesmo cancións, que xermolaban dos libros que me absorbían, en moitos casos de mitoloxía. O meu mundo fantástico que se foi tecendo a base de Tolkien, de Ende, e de moitos máis. O certo é que os libros foron a arañeira da que nunca souben escapar, cousa da que non me arrepinto. Como un non se arrepinte tampouco das amizades.
 
Michael Ende
Agora, sigo escribindo. Roubo cachiños de tempo porque o corazón dime que os personaxes queren saír, desexan vivir. E a miña vida, como sempre foi, segue sendo unha suma de lecturas, de historias que narrar e de realidade, que é o que sucede entre ambas.

Boto a vista atrás e decátome da sorte que tiven. Por moitos motivos. Os meus pais, que non ían sobrados de estudos, sempre me animaron. Souberon darme as ás que eu precisaba. Outro, maior quizais, foi nacer nunha familia literaria. Supoño que todas as familias o son, en maior ou menor medida, e a miña o era. Ao longo dos anos foi sumando sucesos que ben poderían dan para unha ou moitas novelas.

O meu tío Ricardo, que marchou de adolescente a Uruguai cunha maleta de cartón que algún veciño lle emprestara. Ía de polisón nun daqueles transatlánticos que cruzaban o océano, non podía ser doutro xeito. Máis tarde, o resto dos meus tíos tamén collerían camiños similares cara medio mundo. E moitos por aí seguen.

A miña nai, que coñeceu ao meu pai despois de derrubalo da bicicleta dunha boa pedrada. Amor ao primeiro golpe, diría.
A miña familia é así, curiosa, xa vedes.
Mesmo eu atesouro algunhas historias que tamén darían moito de si entre as páxinas dun libro.
Os meus primeiros sete anos compartíamos cuarto toda a familia: meus pais, meu irmán e máis eu. O pequeno cuarto dun pequeno apartamento, que de pequeno ben podería ter sido unha caixa.
 
Xavier e Fátima en Etiopía
Gardo na memoria aquelas interminables viaxes en coche dende Bruxelas para pasar uns días na casa dos meus avós en Lalín. Viaxes que para min eran “comer, durmir e continuar”. Para a miña visión infantil só era unha sucesión de estradas baixo un sol implacable, unha rutina esgotadora.

E enfiando historias a vida fluíu e foi pasando. Algúns rostros marcharon, outros chegaron, e tras os momentos malos houbo outros dignos de seren lembrados.
Iso é vivir, non?

E no meu caso vivir é ler. Vivir é escribir. Todo é o mesmo. Todo está unido.
Cando decidín amosar o que escribía tivo que ser obrigatoriamente o que facía para nenos. Por que? Tal vez porque nunca esquecín o neno que fun, ese que sentaba no xardín da biblioteca que había a carón da escola nos días de primavera para ver cómics, xa que aínda non sabía ler; ese que mercaba cómics de superheroes no quiosco que había preto de casa; ese que lía as agochadas pola noite coa luz dunha lámpada…

Sempre quedará esa sensación de felicidade ao atopar un bo libro, de mergullarse nas súas páxinas, se seguir os pasos do protagonista por mil e unha aventura. Sempre penso que se consigo facer que un só neno se sinta así terá valido a pena. Así que escribo para eles e tamén para min, para ese Xavier que tiña dez anos e que segue comigo, moumeándome ao oído as historias que lle gustan.
Teño escritos para adultos tamén, claro, que queren ver a luz mais non hai présa. De momento o que fago, faime feliz.
Ese é o motivo.

Escribir… por que? Simplemente porque me fai feliz.
Xavier Estévez



sábado, 25 de junio de 2016

CATAVENTO DE POEMAS INFANTÍS ( LI ) João Manuel Ribeiro







JOÃO  MANUEL  RIBEIRO  ( Oliveira de Azeméis, 1969)





A LUA LUADA


João Manuel Ribeiro
A  lua  é  de  prata,
a  lua  é   un  prato,
a lua  está  no  papo,
a  lua  seduz  o  sapo.

A  lua  caiu  no  charco,
a  lua  andou  de  b arco,
a  l.ua  perdeu  um  quarto:
-          nesta  lua nem  eu  embarco.





TEMPORAL


Zangou-se o tempo
e armou tal
temporal
que o sol amuou,
a chuva trabalhou
e ficou o vento
sem movimiento
para tantas tropelías.

Zangpu-se a flor
pelo prejuizo
causado polo tempo
que, com tal idade,
já devia ter juizo
para, como ninguén,
por de bem
a chuva e o sol.

Zanguei-me eu,
que,  sem  tento,
vi pasar o tempo
sem o poema abreviar
nem ir brincar
para a rua
namorar a lua…
(que nào cabe nesta zanga).





PARELHAS

Com papas e bolos
se tapa a boca
aos meninos tolos.

Ilustración de Anabela Dias
Com sal e pimenta
se dobra a língua
a quem palavrões inventa.

Com alhos e bugalhos
se temperam e assinalam
caminhos e atalhos.

Com rimas e versos
se capta a atençao
de meninos dispersos.





PELO MURO ACIMA E ABAIXO


Pelo muro acima vai um caracol
com a barriga no chão e os cornos ao sol.
Pelo muro abaixo vem um lagarto
com a barriga vazia e o olhar farto.





(Do libro Poemas para brincalhar, editado por Ediçao Trinta por uma linha. 2009)



miércoles, 22 de junio de 2016

A POESÍA NO ROCK SEGUNDO ALBERTO MANZANO




Alberto Manzano leva ben anos mergullado nos grandes músicos do rock para achegarnos as súas biografías, as súas cancións e facer que os sintamos preto de nós.

Sempre amosou un agarimo especial por aqueles poetas que, a través das súas composicións, eran quen de escribir letras que tivesen un fondo poético evidente. Tal é o caso de figuras da categoría de Leonard Cohen, Bob Dylan, Patti Smith, Lou Reed, Tom Waits, Jackson Browne, Suzanne Vega, Neil Young, etc.

Periodista musical nas revistas Rockdelux, Ruta 66, Ajoblanco, El Europeo, adaptou ao castelán cancións dos devanditos autores, ademais de Hank Williams ou Jacques Prévert para Enrique Morente (Omega).

Desta volta preséntanos, en edición bilingüe, unha interesante selección de poemas e cancións que posúen contidos poéticos. O seu nome, Antología poética del rock, editada por Hiperión. Consciente de que a música moderna sofre unha saturación de versos de mala calidade, considera tamén que unha gran parte da mellor produción poética dos nosos días se expresa a través da música. Afirma que "actualmente, ninguén precisa publicar un libro de poemas para ser un poeta, pode facelo perfectamente a través da música". 


Alberto Manzano

Por todo isto, é unha verdadeira alfaia o volume que nos presenta. O prólogo, a selección, como xa dixemos antes, e a tradución das cancións corren da súa conta.

Imos poñer deseguido a versión de Alberto Manzano da fermosa canción "Blackbird" ("Merlo"), composta por Paul McCartney para o White Album dos Beatles que viu a luz en 1968.






MIRLO


Mirlo que cantas en plena noche
Coge estas alas rotas y aprende a volar
Toda tu vida
Has estado esperando este momento para alzar el vuelo


Mirlo que cantas en plena noche
Coge estos ojos hundidos y aprende a ver
Toda tu vida
Has esperando este momento para ser libre


Mirlo, vuela
Mirlo, vuela
Hacia la luz de la oscura noche más negra


Mirlo que cantas en plena noche
Coge estas alas rotas y aprende a volar
Toda tu vida
Has estado esperando este momento para alzar el vuelo


Macca interpreta en solitario esta canción no Festival de Glastonbury no ano 2004.




domingo, 19 de junio de 2016

CATAVENTO DE POEMAS INFANTÍS ( L) : Manuel María (2)




                MANUEL  MARÍA (2)  (Outeiro de Rei, 1929 – A Coruña, 2004)




A CIDADE



A cidade ten Castelo
Manuel María
e muralla medieval,
o museo –hai que velo!-
e unha rúa principal.

Que conxunto tan fermoso
con igrexas e xardíns
e cun río caudaloso
beireado de xasmíns…!

A cidade ten cafeses,
whisky-clubs e polución,
cemiterio con cipreses
e un fermoso Malecón.

A cidade ten escolas
e ten cines e teatros.
Ten douscentos parvacholas
e trescentos maragatos!

A cidade ten paseos,
barrios vellos, arrabais,
chabolismo, rañaceos
e gardas municipais.

A cidade nunca tivo
nin industria e desenrolo,
só un comercio cativo
e o seu consabido tolo…!




O SEMÁFORO


O semáforo
é un couso
medio garda,
medio guía,
medio monstro,
medio espía.

O semáforo
é un ollo
matemático,
inflexíbel,
inhumano,
case terríbel.

O semáforo
é unha flor
ateigada
Ilustración de Xaquín Marín
de ledicia,
traspasada
de color.

Os sinais
do semáforo:
verde-chumbo
e vermellón
ditan leis
ao peatón,
ao turismo
e ao camión.

O semáforo
é unha luz,
unha acesa
claridade
que ilumina
docemente
a tristura
da cidade!




A FALA


O idioma é a chave
con que abrimos o mundo,
Ilustración de Xaquín Marín
o salouco máis feble,
o pesar máis profundo.

O idioma é a vida,
o cóitelo da dor,
o murmurio do vento,
a palabra de amor.

O idioma é o tempo,
é a voz dos avós,
e ese breve ronsel
que deixaremos nós.

O idioma é un herdo,
patrimonio do pobo,
maxicamente vello,
eternamente novo.

O idioma é a patria,
a esencia máis nosa,
a creación común
máis grande e poderosa.

O idioma é a forza
que nos xungue e sostén.
Se perdemos a fala
non seremos ninguén!

O idioma é o amor,
o latexo, a verdade,
a fonte de que agroma
a máis forte irmandade.

Renunciar ao idioma
é ser mudo e morrer.
Precisamos a lingua
se queremos vencer!





(Do libro As rúas do vento ceibe, corrixido polo autor e reeditado pola Fundación Manuel María de Estudos Galegos, 2015)

miércoles, 15 de junio de 2016

ESCAPARATE POÉTICO ( LXXXIII ) Blas de Otero





             BLAS  DE  OTERO ( Bilbao, 1916 – Majadahonda-Madrid, 1979)






EN EL PRINCIPIO

Blas de Otero

Si he perdido la vida, el tiempo, todo
lo que tiré como un anillo, al agua,
si he perdido la voz en la maleza,
me queda la palabra.

Si he sufrido la sed, el hambre, todo
lo que fue mío y resultó ser nada,
si he segado las sombras en silencio,
me queda la palabra.

Si abrí los labios para ver el rostro
puro y terrible de mi patria,
si abrí los labios hasta desgarrármelos,
me queda la palabra.




RUANDO


Ciudades
que vi, viví, rondando calle y plazas,
cimiento y ramo alegre
-Madrid Bilbao parís o Barcelona-
del edificio de mi fe
vivida,
gente
cruzada, fondo de las tiendas,
portales, todo
lo que arrastré con lluvia o sol o viento,
ruando
como
       un perro de la calle,
amigo de la calle,
camarada
                de la calle.




AIRE LIBRE
Paco Ibáñez y Blas de Otero


Si algo me gusta, es vivir.
Ver mi cuerpo en la calle,
hablar contigo como una camarada,
mirar escaparates
y, sobre todo, sonreír de lejos
a los árboles…

También me gustan los camiones grises
y muchísimo más los elefantes.
Besar tus pechos,
echarme en tu regazo y despeinarte,
tragar agua de mar como cerveza
amarga, espumeante.

Todo lo que sea salir
de casa, estornudar de tarde en tarde,
escupir contra el cielo de los tundras
y las medallas de los similares,
salir de esta espaciosa y triste cárcel,
aligerar los ríos y los soles,
salir,
salir al aire libre, al aire.




EVIDENTEMENTE


¿Qué tiene que ver la vida con los libros?
Con esos libros torpes,
miopes de idealismo,
un perro salta y ladra, silba un tren
a lo lejos,
la realidad palpita evidentemente,
Paco Ibáñez cantando a Blas de Otero
entra un obrero
a la fábrica,
nace un estado en África,
cae
un tenedor al suelo,
pero ¿qué tiene que ver la vida con los sueños
borrosos, intentando tapar,
vanamente, el torso de la vida?




(Del libro Mediobiografía, editado por Calambur, 1997)










Paco Ibáñez canta en vivo "En el principio" (Me queda la palabra) en sendos conciertos en los años 2008 y 2010.