Falei del hai case un ano na sección “A luz
das palabras” deste blog-revista, con ocasión dun dos seus magníficos textos co
que nos agasallou.
Agora está xubilado. Xa o precisaba,
porque Mariano Coronas Cabrero gastou
toda a súa vida na docencia. Foi un mestre exemplar. Segue a selo. Esas cousas
non prescriben.
Recibo “El Gurrión”, a revista que dirixe e que leva 34 anos alumando
conciencias e tecendo ilusións e lembranzas, mentres escribo estas liñas.
Encántame lela. Hai nela un perfume natural e afectivo de amor á terra que me
engaiola. E sentes o espírito deste home aberto, innovador, punxente,amante da
natureza en cada unha das súas páxinas.
Porque Mariano Coronas abre canles en todas
as direccións que leven o ser humano a ser máis libre e máis auténtico. El é
así. Intelixente, aberto, afectivo e, tamén, duro e crítico con todos eses
feitos e todas as persoas que coutan liberdades e soños. Aí, con todo iso, é
intransixente. Por iso o admiro. Por iso o quero.
Ben, pois hai unhas datas recibín o
segundo caderno de “Cuadernos de Macoca”.
Leva por título “La senda de las palabras” (Nueve columnas). Nove columnas que nacen do convite que lle
fixo en 2011 Jaume Carbonell (
daquela director da revista Cuadernos de pedagogía) para que en
nove números da publicación que sairían ao longo de 2012 houbese un texto del.
Aceptou o reto e cumpridamente foi enviando, unha tras outra, as columnas
solicitadas (2.455 caracteres ou 35 liñas). Escribiu en liberdade. Un reto que
aceptou con agrado e que enriqueceu a revista, xa de por si imprescindible no
eido da educación.
Reuniu
neste segundo caderno as súas colaboracións: “un territorio común onde se
xuntan as ideas e as palabras, para celebrar aquel convite e para
agasallárllelas ás amizades e a quen lle poida interesar”, explica.
Eu vin o ceo aberto.
Púxenme en contacto con el. E tan xeneroso
coma sempre deume o permiso para publicar o que quixese. Fenomenal! Temos neste
caderno auténticas alfaias pedagóxicas, que iremos publicando pouco a pouco.
Unha sorte, mestre!
E vós, lectores e lectoras de Versos e aloumiños, a gozar, a aprender e a tomar nota de tan sabias palabras.
Grazas, amigo.
LA MANO QUE ESCRIBE
MARIANO CORONAS
CABRERO
Hablaba en el texto
anterior de animar a leer y no hice ninguna mención –pero sí lo hago en esta
ocasión- a la relación existente entre lectura y escritura.
Si leemos declaraciones, autobiografías,
entrevistas, etc. con escritores y escritoras, la mayor parte se confiesan
lectores convulsos o empedernidos, e incluso en muchos casos, ante la
disyuntiva de tener que elegir entre no volver a escribir o no volver a leer
nunca más, un alto número, tal como nos cuenta Rosa Montero en su libro El amor de mi vida, elegirán seguir
leyendo. En todo caso, parece innegable que el bagaje lector de un escritor
puede ser un depósito fértil del que podrán brotar nuevas historias, con el que
construirá nuevos mundos imaginarios…
Si nos trasladamos a la escuela o al
instituto, podemos aplicar una estrategia parecida. Animamos a leer, leemos en
voz alta, ofrecemos libros y lecturas… y sugerimos que se escriba. Para ello,
mejor proponer asuntos que tenían sentido; mejor proponer estrategias
diferentes; mejor diversificar los soportes de escritura; mejor realzar
acompañamientos razonables y ofrecer modelos… En todo caso, no descuidar esa
relación entre lecturas y escritura o viceversa, porque aunque tengamos claro
que no todos serán lectores, ni todos acabarán escribiendo novelas, sí podemos
convenir en que ambas cuestiones pueden tener un desarrollo paralelo, razonable
y amable en las aulas.
Fomentar la escritura exige, además, tener
innumerables matices y puede ser animada desde distintos ángulos: escribimos reflexiones
sobre nuestras vivencia y trabajo; escribimos poemas y textos libres;
escribimos informes sobre pequeños trabajos de investigación; escribimos
cartas, extendiendo los afectos, dibujando las palabras y pensando en la
persona destinataria de las mismas; escribimos sobre las lecturas realizadas;
sobre algunas noticias que nos van llamando la atención; escribimos para
realizar un trabajo de recopilación etnográfica; escribimos para desarrollar
propuestas que contengan presupuestos de miedo, humor, amor, misterio,
aventura… Escribimos en papel y escribimos en los soportes electrónicos o
digitales que tenemos a nuestro alcance: blogs, Webs, e-mail… La expresión
escrita debe cuidarse e implementarse porque es una potencialidad que merece
ser desarrollada y porque es una posibilidad de relación y comunicación con
nuestros semejantes. Por eso, la mano que reciba un libro será también la mano
que escriba…
O día 24 de febreiro, celébrase o "Día de Rosalía",
cando se cumpren 178 do nacemento da nosa insigne poeta.
Un día para seguir amando a Rosalía.
Para que a súa figura estea presente acotío na memoria
colectiva deste pobo galego, tan necesitado de guías sociais e
literarias. Para ter ben clara a necesidade de que a súa palabra nos siga
unindo ao espírito loitador, de denuncia, de olor a chuvia e a
verde, a gris e a negro, a liberdade e sufrimento que conteñen
os seus versos.
Uns versos que son, por riba de todo, versos que
nos falan, ás veces ao oído, e outras veces en voz alta. Que
enriquecen a literatura e que nos conducen a horizontes
despexados de néboas malignas.
Porque a súa poesía é grande. Porque é próxima. Porque é
alimento. Porque evoca desexos. Porque dá forza para seguir
vivindo. E non hai mellor homenaxe, a única homenaxe que podemos
facer á súa memoria que seguir léndoa.
Que a nosa voz, coa súa voz, atrone en cada punto da
nosa xeografía.
Lendo a Rosalía na Universidade de Tennessee en Martin (EE.UU.)
Si, LER A ROSALÍA debe converterse nun feliz costume.
Nun hábito que dure os trescentos sesenta e cinco días do ano. Trescentos sesenta e cinco poemas. Trescentas sesenta e cinco
rosas. Trescentos sesenta e cinco aloumiños líricos.
E para celebrar este día, "Versos e aloumiños" presenta aquí un
longo e emocionante poema da nosa admirada Xohana Torres,
contido no libro "Daquelas que cantan... Rosalía na palabra de once escritoras galegas".
Xohana Torres
Amémola. Leámola. Emocionémonos coa palabra de Rosalía con este fermoso poema, Ti es para min esa barca... de Xohana Torres:
Ti es para min isa barca que lembra toda a presencia de madeiras náufragas, que vive infinda unha traxedia líquida de peiraos sen panos e sen peixes. Sedenta como un mar e no teu mar afogada.
Ti es para min un pobo pequeniño de vieiros sen cumes, sen riadas, mergullando no seo, case morto unha virxe canción, inimitable. Sedenta como un mar e no teu mar afogada. Ti es para min unha callada piña de moitas primaveras agardadas onde xogaron anxos, onde vibraron alas sen movelas. Sedenta como un mar e no teu mar afogada. Ti es para min a historia da meniña que iba soñando praias hasta que deu marea a un ben triste mañá. Sedenta como un mar e no teu mar afogada. Ti es para min o lombo dunha sombra onde todo resulta preguntado e os pasos das persoas faise lene... Sedenta coma un mar e no teu mar afogada. ¡Ti es para min a terra dunha tumba cumpridamente limpia de pisadas!
Quero rematar cunha pequena homenaxe pola miña parte. Este poema meu, escrito xa hai tempo, que figura no poemario "Caderno de fume".
Unha lembranza a Rosalía que oía tocar estas campanas.
As campás de Bastabales
Igrexa de San Xulián de Bastavales
están a repenicar; sinto que tocan tristeiras, eu non as quero escoitar.
Soan e soan ao lonxe e non me quero achegar, porque me falan de amores que xa non quero lembrar.
Son badaladas queixosas as que están a resoar; tinguen o ceo de negro, sombras de amor e de amar.
Escoitemos agora a Amancio Prada cantando a Rosalía de Castro.
Ten
frío o can Can, e está abraiado por non coller a gripe con tanta xente con
catarreiras ao seu redor.
Chíscame un ollo cando escoita que onte me
bañei na praia. Treme ao saber que a auga estaba a 11.3 graos. Di que son moi
valente, pero eu sei moi ben que pensa que ando bastante tolo.
Dígolle que estou a ler a Henry James e
que merquei un volume de contos de amor vitorianos que vén de publicar Alba Editorial. Pon a face un pouco
rara. Como se non o acabase de crer. Non lle fago caso. Coméntolle que acabo de
recibir dúas novidades da colección “Fóra
de xogo” (Edicións Xerais) asinadas por dous escritores importantes:
Silvestre Gómez Xurxo (“De cristal”) e Marcos Calveiro (“As palabras poden
matar”). Alédaselle o rostro. Nótaselle
que ten ganas de lelas. Paciencia. Primeiro son eu.
Daquela, tras aceptar a espera, o can Can comeza a dicirme que…
… a el , coma a Mariano Coronas, tamén
lle dá moita rabia que ao elemento ese, o tal Nicolás, a prensa o chame “El
pequeño Nicolás”. E quere aclarar, coas palabras de Mariano, que “O pequeno
Nicolás” é a tradución de “Le petit Nicolas”, esa marabillosa serie de libros
infantís escritos polo escritor e guionista francés René Goscinny, que ilustrou
o gran Jean-Jacques Sempé. Di que chamar así a ese personaxe vomitivo,
introducido na gorida desa panda de persoeiros da corrupción e a mentira política
é un ataque á cultura e á literatura para nenos e maiores. Doulle a razón. Dá noxo.
Yolanda Castaño
… lleencanta a edición bilingüe, editada por Visor, do poemario “A segunda lingua”
deYolanda Castaño. Que lle chamou a
atención o poema “A poesía é unhalingua
minorizada” e comenzou a recitarme:
Comezaría polo espesor. A súa acidez, o seu ph.
Camiña igual ca unha muller:
entre o masacre do invisible
e o campo de concentración da visibilidade.
Ladra estilo e final,
unha épica hospitalaria.
No poema a linguaxe
faise ouvidos xordos a si mesma,nel as palabras amplían
o seu círculo de amizades.
Hai que masturbar o abecedario
ata que balbuza cousas
aparentemente inconexas.
Caixa de cambios da fala,
acenos doutra orde.
O sorriso do mosquito dentro da pedra de ámbar.
Non se trata de que non comprendas árabe.
non entendes
poesía.
Eu escoito e gozo de tan intenso poema.
Rosa Huertas
…foi marabilloso para el
descubrir a Rosa Huertas, esa magnífica escritora madrileña, autora de libros
tan suxestivos como “Mala luna”, “Tuerto, maldito y enamorado”ou “El blog de Cyrano”, entre outros. Concretamente,
con este último, acabado de ler, gozou da boa literatura para mozos e mozas
unha vezmáis. Chámalle a atención o
estilo literario da novelista, doutora en Ciencias da Información e licenciada en Filoloxía Hispánica. Un estilo que mestura autobiografía, referencias literarias ou
artísticas coa realidade e, mesmo, a fantasía.
Literatura intensa e chea de
emoción dunha muller sensible e apaixonada da palabra literaria. Unha autora que se está a converter nun referente indiscutible da LIX.
Ler as súas novelas resulta un pracer evidente.
… leu o libro, magnífica edición de Antonio Reigosa, “Galicia
Encantada. O País das mil e unha fantasías” (Edicións Xerais). Segundo el, e
créollo, aprendeu moito da literatura de tradición oral do noso país. E pasouno
moi ben entre mouras, encantamentos, pozas máxicas, penedos, xogos, cocos e
monstros, augas, festas…. e grazas a el xa sabe cando debe cortar o pelo.
Río en voz alta. Non lle parece moi ben e
dime:
- “Pois hai que facelo
cando a lúa está no cuarto minguante. Deste xeito medra máis amodo e podemos
tardar máis tempo en volver pasar polo salón de peiteado”.
Está que non para . Déixame moi clariño
queeste libro vén sendo unha parte dos
textos que foron aparecendo na web do mesmo nome.
Unha web que celebra dez anos
de existencia. Fágome o parvo. Fago que non o sabía e, deste xeito, fica
satisfeito.
Ai, meu pobre!
… cantou moitas cancións co disco quíntuple de
Joaquín Díaz, folclorista moirecoñecido, que recompiloupanxoliñas, romances, cantigas e contos nun entrañabledisco: “ 100 Canciones y Cuentos Infantiles”. Un tesouro que debe estar nos fogares para
cantar e coñecer ese corpus literario-musical tan significativo.
E púxose moi ledo a acompañar a voz de Joaquín Díaz nesta canción.A verdade é que o dúo estaba algo descompensado pero sentíase eufórico:
Arroyo
claró,
fuente
serená,
quién
te lavó el pañuelo
saber
quisierá.
Me
lo ha lavadó
una
serraná
a
la orilla del río
que
corre el aguá.
Una
te lavá
y
otra la tiendé.
Una
le tira en rosas
y
otra en clavelés.
…que foi ao cine cunha cadela amiga, hai pouco tempo,para ver unha película da que falaba moita
xente. Tiña medo de que o defraudase. Non foi así. “Boyhood” chegoulle ben dentro.
Un drama filmado ao longo de 12 anos (2002-2013), en 39 días de rodaxe. Unha
viaxe íntima polas canles eufóricas da nenez, os cambios co paso do tempoe a visión curiosa eincisiva dunha familia moderna. A historia deMason (Ellar Coltrane) dende os seis anos,
poboada de trocos, avances, amores, desilusións, medos etc. Todo en tempo real.
Estou de acordo con Can. Unha película orixinal e cativadora. Gran
Richard Linklater, o director, de quen recomendamos a triloxía : “Antes do
amencer”, “Antes da atardecida” e “Antes do anoitecer”.
…que descubriu comigo a Fabio Morábito, nacido en 1955 en Alexandría, de
pais italianos, que viviu en Italia e é mexicano de adopción.
Fabio Morábito.
Que lle gusta moito, tanto a súa poesía
coma os relatos.Lemos xuntos a
antoloxía poética “Ventanas encendidas” (Visor.
2012). E agardou a que eu remataseos
seus oitenta e catro relatos breves, irónicos e cun fino humor contidos no
volume editado por Sexto Piso, que
leva por nome “ El idioma materno “.Textos lúcidos, ben escritos, intelixentes que, sendo inclasificables,
mesturan autobiografía coas complicadas relacións entre linguaxe, escritura e
mundo. Como escribiu un crítico literario: “Un libro sobre a orixe da vocación
literaria”.
Daquela, volvendo á súa poesía,
recitamos en conxunto este poema:
¿
POR QUÉ si digo pájaro
me
enciendo
y
cuando digo ave me intimido?
Digo
pájaros y pienso
en
vuelos cortos,
no
en migraciones,
en
los esfuerzos para hacerse un nido;
digo
pájaro y me embosco,
me
enarbolo
y
me ensombrezco,
y
al decir ave me remonto,
pierdo
la sombra y subo,
subo,
y
solo la curvatura de la tierra,
que
no siento,
corrige
este
elevarme sin descanso, traduciendo
el
ave que hay en mí en un pájaro
que
busca, en otro clima, un árbol.
Sentímonos ben a gusto. Estamos
relaxados.Pregúntame cal foi o último
libro que merquei na miña visita á libraría. Dígolle que un poemario de Baldo
Ramos que, ao follealo, me pareceu interesante. Chámase“Cartografía do exilio”, foi accésit do
“Premio de Poesía Miguel González Garcés. 2014 (Deputación da Coruña) e di
cousas coma estas:
( …)hai poetas que abren as portas cando escriben
e hai poetas que rebentan as
bisagras dos accesos.
convocan os labirintos da
incomprensión.
inútil escribir sobre o presente
se non abonda con deixar de
aparentar
os símbolos da amnesia.
lembrar é un xeito de escribir
anticipadamente sen empregar palabras.
antes de que as palabras impoñan un
novo aprazamento (…)
Fermosos
versos que penetran ben dentro de min. Poñereime a lelo xa.
O
can Can asente. Permanece un chisco en
silencio e dime cunha autoridade que roza a esixencia: “Dedícalle unha canción de Kiko Veneno aos meus amigos Juan, Lurdes,
Alba e Susi”.
Fágolle
caso e escollo “Joselito”. Kiko canta en vivo.
