miércoles, 20 de febrero de 2013

A luz das palabras (13) Mar Guerra



Mar Guerra
Coñecín a Mar Guerra lendo o seu magnífico libro, gañador da XXIIIª edición do Premio Merlín, Xenaro e o misterio da mochila verde. Encantoume esta historia por diversos motivos: o dominio da linguaxe é incuestionable. Iso permítelle xogar con ela dun xeito moi enxeñoso. E ademais introduce o humor, co que fai que sorriamos en moitas páxinas do libro. Fala da amizade nas súas variadas maneiras nas que aparece no noso mundo real. E a min resultoume unha novela moi tenra, con aventuras e que nos fai reflexionar sobre a diferenza.  Lembro que lera unhas opinións súas no Faro de Vigo tras acadar o premio: Os máis pequenos aínda están a tempo de recuperar a decencia e a dignidade. Para engadir despois: Xenaro é un rapaz ao que lle gusta xogar coas palabras e ler. O que quero reivindicar é que ser diferente non é ser distinto nin estraño, senón especial. Fermosas verbas que subscribo completamente.Quedei moi impresionado e feliz de que obtivese este galardón. Pero non a coñecía persoalmente. Terá que ser, pensaba eu, unha muller máis que interesante para falar con ela. Vivimos unha época de individualismo terrible e poder falar con persoas que pagan a pena é un tesouro. O seu libro semellaba que as cousas poderían ir por ese camiño.
O destino xuntounos dous anos despois. O Premio Merlín cumpría as súas XXV primeiras edicións. E, dende a editorial, decidiran que estaría ben que o xurado o formasen cinco gañadores do certame nesta ocasión. Por este motivo, reunímonos no castelo de Soutomaior, a representante de Edicións Xerais, Helena Pérez e os escritores e escritoras Jacobo Fernández, Gloria Sánchez, An Alfaya, Mar Guerra e mais eu. Foi nesta primeira xuntanza cando coñecín a Mar. Encantadora, xovial, xa dende o principio, caeume de marabilla. Tras desa primeira xuntanza, tiñamos unhas datas despois, o momento da decisión final na sede da editorial. Como quedaramos en Soutomaior fun buscala ao hotel onde se aloxaba. Baixou riseira con Xenaro e a hucha do indiano, outro libro do seu engaiolante personaxe e agasalloumo. Fomos andando un bo treito e non deixamos de falar. Eu sabía que residía na Coruña, que era Licenciada en Ciencias da Información e que traballara para distintos medios de comunicación, agencias de noticias e emisoras. Mentres andabamos fomos falando da vida, da literatura en xeral, do mundo literario e dunha sociedade que a ningún dos dous nos gustaba. Un paseo fascinante que se repetiu á volta, despois de rematar a xuntanza final que outorgou o premio ao libro de Teresa González Costa, A filla do ladrón de bicicletas.Non me trabucara na miña sensación de que Mar era unha muller de conversa fácil pero fonda. Coido que houbo química entre os dous. Dende aquela, porque houbo afecto, seguimos en contacto por correo electrónico. Mar é moi sensible e contaxia optimismo sen estridencias. Se precisas dela sempre podes agardar a súa proximidade. Hai que ver que correos tan afectivos me envía! E, ademais, que ben escribe esta muller! Un día envioume Manorroja, un libro seu escrito en castelán.(Edebé, 2010). Volvo dicir: Que ben escribe esta muller!  Non hai moito recibín dedicado unha xoia, Señor Meco (Ed. Xerais. Merlín.2012), unha desas historias que pican no corazón do lector e, cando o rematas, sentes unha sensación deliciosa de acougo.
Vémonos na Illa de San Simón, nos Premios Xerais, e a alegría resulta evidente.Eu son feliz cando recibo os seus correos cálidos dunha muller agarimosa, amable, amiga, que escribe cun estilo literario indiscutible, tanto nos temas escollidaos da vida mesma como na forma. Si, pura literatura, sen dúbida.
E hoxe Versos e aloumiños deixa que ela nos conte o que lle apeteza. Pura humanidade.

Con Antonio na Illa de San Simón




Unha achega mándame facerlle Antonio


Acordades aquela encarga dun soneto que lle fixo ao Lope de Vega unha tal Violante? E como se aprestou el a cumprir co mandado da suposta dama malia confesar de entrada que nunca noutra tan gorda se vira denantes?... Agora entendedes, logo, o transo no que rebulo. Antonio mandoume facerlle unha achega para a súa Luz das palabras: a min, que encomendas coma esta na miña vida tiven de diante. E vai ser mágoa grande, e moito desproveito, porque se coa artimaña de lle dar gusto a dona imaxinaria, o fénix sacou do maxín o que ía consagrarse coma o paradigma dos sonetos, o soneto por excelencia, un exemplo inevitable á hora de falarmos de fiar hendecasílabos... ese, ai, non pode ser nin de lonxe o caso desta achega miña. Ca. Por moita leria que eu puidese chegar a matinar para compracer ao mestre –e polo camiño ver de inmortalizar estes parágrafos asemade-, coma ao enxeñoso don Félix non me ía saír de chusco endexamais o engano, que cada un é cadaquén e a que abaixo asina aínda non pasou duns cantos libros publicados. Iremos aló, así e todo, que burla burlando xa vai un bo esborrancho. Seica teño eu que falar de poesía, polo tanto. Ou era de literatura, quizais, ao cabo a mesma cousa, só que máis a monte ou menos fina. Poñamos que había de opinar arredor da escrita en xeral e acabouse. O labor de ensarillarmos palabras con xeito e sentidiño, coido que tal debe de ser o propósito. O que se di unha reflexión persoal pero transferible co gallo desas letras amoreadas enriba dun papel ou dentro dunha pantalliña que damos en chamar escritura, nunha palabra. Ten o seu aquel, a tarefa, e como ben mandada de todo non son, empezarei por declarar o meu abraio diante desa teima callada de lle chamar oficio a isto de xuntar letras, ora prosaicas ora poéticas. Porque traballiño xuntalas dá, pero de comer pouco e mal. Ou a tolería igual de enraizada no común de que os escritores, vates ou non vates, buscan gloria na terra e posteridade no alén, cando do anonimato máis absoluto libran catro nomes contados, e aínda por riba tres son sempre españois e o cuarto catalán, e ademais non escribe ningún para rapaces, que todo o Olimpo sabe que a boa literatura, a de verdade, esa que vai con maiúsculas, non é contiños de femias para non crecidos, senón unha arte propia e exclusiva dos homes adultos. O que me leva a esoutro ruxerruxe tan simpático e estendido sobre a satisfacción que dá isto da escrita, das alegrías que che mete, do moito que engancha ceibares por personaxe interposta canto pensas e sentes; ese privilexio que tes de teu, oh afortunado –dito sexa todo seguido e abreviando. E se llelo parece, bendición a escritura haberá de ser, pero algún dos envexosos do noso tería que me explicar como pode constituír unha sorte ou vantaxe ou lotaría estar a desbaldir a vida diante dun caderno ou dun ordenador, afastados do mundo e as súas tentacións, sós e illados, penando decote fronte a sintaxe e mais a ortografía... Non. Non tal. Nego a maior. Discrepo. Xuntar letras, escribir, non é oficio nin beneficio, moito menos glorioso e menos que nada gozoso. De non se ter por actividade voluntaria e abrazada libremente polos seus confrades, de ser, sería unha cruz. Mais eu prefiro crer que a literatura, sexa ensaio, poesía ou drama, feita a man ou lida, pirateada o pasada por caixa, é diante de todo paixón, abismo, un imán, vicio. Lévala dentro ou non a levas, pero se che gana para a causa, xa non te ceibas. Posúete. Convértese no bafo do teu alento, tres de cada seis batidos no peito, a boca do estómago, cuarto e metade das tripas que enches e as túas parellas de neuronas por xunto todiñas todas. Iso é a escrita, a literatura, a poesía. É así e non hai que lle faceres. Outra arteria de teu que che dá folgos, unha vena de máis que te limpa os humores. Tal é o que eu sinto. O meu pensamento. E quero crer que, mal que ben, enche de vez o mandado de facerlle unha achega que me pedira Antonio. Agora contade vosoutros se é que acheguei algo, e queda feito.

UNHA PASAXE DE ALGÚN DOS MEUS CONTOS

 Xenaro, meu rei, os poderosos, os tiranos, adoitan pensar que, en efecto, os libros supoñen unha ameaza. Mesmo os prohiben ou censúranos. Sabes por que? Porque os libros nos aprenden a ser libres. As nosas lecturas achégannos coñecemento, sabedoría, cultura, criterio, e daquela permítennos ter unha opinión e decidir. Elixir con coñecemento de causa, se queres... Mais por outra banda, ruliño, non esquezas que, ao cabo, un libro non deixa de ser máis ca un libro, non é?

Xenaro e a hucha do indiano (Xerais, 2010)

Mar Guerra nas Tablas de Daimiel