domingo, 30 de diciembre de 2012

Recitais: a emoción da poesía en voz alta

A lo largo de los muchos años que Antonio García Teijeiro lleva dedicados a la literatura, ha participado en múltiples encuentros y recitales destinados a promover la poesía y la creación literaria entre los más pequeños, los maestros, los educadores y el público lector en general. Recientemente, Antonio ha tenido la oportunidad de tomar parte en dos emotivos recitales poéticos, uno en Vigo y otro en Porto, junto con otros poetas como Juan Carlos Martín Ramos, João Pedro Mésseder y Vergílio Alberto Vieira. En el siguiente artículo, Antonio rememora lo vivido en dichos recitales, ilustrando sus reflexiones con algunos textos propios y otros salidos de la pluma de los demás poetas participantes. Presentamos el artículo en su versión original en lengua gallega.

Quen me coñece sabe da miña paixón pola poesía. Quen me coñece sabe da miña dedicación a ela. Sabe, quen me coñece, que veño loitando por facela visible, como autor e como divulgador. Sabe, ademais, dos meus esforzos tan variados como múltiples indo ás escolas para animar os alumnos e mestres a que estea presente nas aulas; e tamén dando conferencias, participando en mesas redondas, facendo viaxes por España, Miami, A Habana ou Colombia. Quen me coñece sabe que vou encantado por Galicia aos lugares máis recónditos participando en sesións de bibliotecas, organizacións dedicadas ao fomento da lectura, á asociacións de veciños ou medios universitarios.


E vou a estes sitios para apoiar e estimular a bibliotecarias/os, mestres e mestras que están a desenvolver labores marabillosos en situacións ben precarias, bastante desasistidos, pero cun entusiasmo que emociona. Homes e mulleres, convencidos de que os poemas xogan un papel importante na formación do seu alumnado.

Quen me coñece sabe que sempre ando con libros de poemas de moi distinto signo.

A poesía vén decote comigo. Preciso dela e endexamais me abandona. Quen me coñece sabe do esforzo que estou a facer para que os cativos comecen desde as primeiras idades a familiarizárense coa sedución dos versos.

E saben, tamén, que non son o único. Que hai outros/as poetas que están a pecorrer os mesmos camiños ca os meus. Somos persoas que cremos no que sentimos e intentamos para dignificar a palabra poética desde a LIX.

Quen me coñece ten ben claro que non deixo de repetir, a quen me queira escoitar, a necesidade de introducir a poesía na escola en voz alta, que os docentes responsables deben buscar poemas axeitados á características dos seus alumnos, que hai que contaxialos, que deben perder o medo e desbotar prexuízos persoais porque aos nenos e nenas lles gusta a poesía.Gozan con ela se se lles presenta con ilusión. E saben estes docentes que terán que cargar, demasiadas veces, coa incomprensión dos compañeiros e ese medo que amosan os adultos, en xeral, diante dos versos.

Quen me coñece sabe moi ben que afirmo, con rotundidade, que a poesía non se enseña, fíltrase, e que a tarefa dos mediadores/as non consiste en facer nenos poetas, senón seres que amen a poesía, como di o meu amigo e grande escritor, Gabriel Janer Manila.

Quen me coñece sabe que manteño o enorme poder da poesía, verdadeira literatura en estado puro. E esa que se vai filtrando pode facer que, co paso do tempo, chegue a intimar fondamente con aqueles que racharon a barreira do esforzo. Eses lectores e lectoras, léndoa, van coñecerse mellor e descubrirán con gozo ou con rabia, segundo a lectura e a personalidade de cadaquén , as diferentes arestas desta nosa sociedade.

E xa que falo da poesía en voz alta, teño que loar os diversos recitais que escritores/as fan ao longo dos meses en distintos lugares públicos.

Eu tiven a satisfacción de participar en dous moi especiais, un en Vigo no mes de novembro e outro a primeiros de decembro en Porto. Digo especiais, porque lemos en alto poemas infantís (ou para nenos de todas as idades) por unha banda; e pola outra, porque léronse poemas en galego, portugués e castelán. Foron dous actos dunha emoción e unha intensidade impresionantes. Dous actos que penetraron nos sentimentos de todos nós dunha maneira directa e gozosa.

O ambiente creado resultou indescritible. O efecto producido, púxonos en moitos intres, a pel de galiña. Silencios que seguían os versos recitados, atención máxima a todo o que alí se lía e dicía. Olladas cargadas de emoción. Parecía que o aire se cortaba e o tempo se detiña oíndo os poemas. A poesía xa non era nosa. Era de todos os asistentes. Unha mostra máis de que gusta escoitar poesía en voz alta. Dous actos nos que a palabra poética era compartida por todos e todas. Era a palabra poética a verdadeira protagonista dos eventos.

Dúas quendas de cinco ou seis poemas por autor, diferentes; cada un co seu estilo e a súa maneira propia de dicir os versos.

E antes de pasar aos actos, dicir que nas diversas mesas nas que participei me acompañou unha foto de Paco Ibáñez. Unha clara reivindicación a un home honesto, dedicado completamente á poesía e a quen, penso eu, non se lle deu o recoñecemento popular que merece. Coa súa guitarra segue a levar a poesía española, galega, en eúscaro e catalán polos escenarios de todo o mundo. Moitos quixeran soterralo pero é imposible. Enche os teatros e consegue unha comunicación co público autenticamente prodixiosa. É o triunfo da autenticidade. De aí a miña pequena homenaxe a quen eu considero o meu mellor profesor de literatura.

O recital en Vigo




NO ACTO DE VIGO, catro poetas, Vergílio Alberto Vieira, João Pedro Mésseder, Juan Carlos Martín Ramos e eu mesmo, lemos os nosos poemas dentro do marco das “I Jornadas internacionales de LIJ, promoción de la lectura y prácticas educativas”. Unha iniciativa da Escuela Universitaria CEU de Magisterio de Vigo e a LIJMI da Universidade de Santiago de Compostela. Debo salientar, chegado este punto, o labor de investigación seria que están a realizar Blanca-Ana Roig Rechou e o seu grupo de persoas que están a poñer os alicerces para que se estudie de maneira científica as obras dunha LIX galega que medra cada día que pasa. Vaia desde aquí o meu recoñecemento a elas polo seu entusiasmo e rigor. E non podo esquecer a José António Gomes (ESE. IPP. de Porto) polo seu traballo conxunto na Rede temática de Investigación “Las literaturas Infantiles y Juveniles del Marco Ibérico e Iberoamericano”, polo seu saber e a súa capacidade de expoñer os diversos temas relacionados coa lectura. E quero aproveitar para facer un chamamento para que a interesantísima revista que dirixen ambos os dous, Malasartes, chegue a Galicia dun xeito normalizada. É unha publicación luso-galega , dun alto valor literario, que debería estar nos centros de ensino e bibliotecas do noso país.

Unha vez contado todo isto, anímovos a que leades algúns poema lidos no recital.

De Juan Carlos Martín Ramos o seu poema, "Poemamundi", do libro do mesmo título, editado por Anaya.

He soltado una bandada

de palabras

que atraviesan las nubes

y las fronteras,

Van y vienen

a merced de los vientos,

navegan por el cauce

de los ríos,

se enredan

en las copas de los árboles,

sobrevuelan montañas

y dejan sus huellas

a lo largo

de todos los caminos.

Algunas palabras

tal vez

se han perdido

en medio de la selva

o en el fondo del mar.



He escrito un verso

con palabras viajeras,

un verso alrededor del mundo.

Empieza y acaba en mi ventana,

salió de mis manos

sin rumbo fijo

y vuelve con el eco de otras voces

y otros latidos de la tierra.



De Vergílio Alberto Vieira, "Gatafunhos", do libro Sonhos de gato, editado por Editores Unipessoal, Lda. 7 días 6 Noites.

No planetário egípcio,

Os signos zodiacais

Esperam o ano propício

Das constelações boreais.



Sem atender ao efeito,

Todas as fases lunares

Formam un círculo perfeito

Em torno dos seus lugares.



Se o horóscopo indicasse

O que os deuses querem de nós,

Talvez o homem voltasse

A falar a uma só voz.



E agora tres pequenos poemas, moi fermosos, de João Pedro Mésseder, do seu libro Trocar as voltas ao tempo, editado por Edições Éterogémeas.



- Quantos meses tem o ano?

- Doze meses. Há que errar?

- Pois eu cá quería os doze

E mais um p´ra descansar.



………………



Quantas semanas num mês?

- Quatro ( e uns días sem salário…)

- Pois eu cá quería cinco,

p´ra estontear o calendário.

………………..

O tempo, sempre a correr,

nem tempo tem p´ra brincar;

alguém anda a não querer

que se pare p´ra pensar.



E agora un dos que lin eu, do meu libro Paseniño, paseniño, editado por Everest-Galicia.



Hai moitos ollos no mundo,

ollos ledos e baleiros,

pequerrechos, preguiceiros,

ollos tristes e profundos.



Ollos ollando os abrentes,

ollos con olladas frías,

ollos de noites e días,

olladas de ollos doentes.



Ollos claros e marróns,

azuis, negros, verde escuro,

ollos que baten nos muros,

ollos-corisco e limón.



Ollos das pombas feridas,

ollos limpos, meiguiceiros,

ollos que aluman carreiros,

ollos de olladas perdidas.



Hai moitos ollos na terra,

ollos ollando as olladas

doutros ollos e as moradas

de tantos ollos que berran.



Tras o recital, Juan Carlos Martín Ramos pediu a palabra para ler un poema alusivo ao acto que levantou fortes aplausos.

Reproducímolo aquí:



Facer click na imaxe para aumentar o seu tamaño

O recital en Porto


NO ACTO DE PORTOhoubo unha mesa redonda conmemorando os vinte e cinco anos do Premio Merlín de LIX. Nela participaron catro gañadores deste Premio (Ramón Caride, Fina Casalderrey, Antonio García Teijeiro e Marcos Calveiro). Tamén participou nela, o director de Edicións Xerais de  Galicia, Manuel Bragado. A presentadora deste acto foi Blanca-Ana Roig Rechou, quen falou cun agarimo enorme dos participantes. Os catro gañadores do Premio, explicaron o que supuxo para eles gañar un premio tan prestixioso e o director da editorial deixou clara a importancia deste premio no desenvolvemento da LIX galega. Ademais, leron poemas nun acto moi fermoso, tamén presentado por Blanca-Ana Roig Rechou, quen fixo unha loa entrañable de cada poeta, Vergílio Alberto Vieira, João Pedro Mésseder e Antonio García Teijeiro.


Unha nova oportunidade de escoitar a poesía na voz dos propios poetas. Algo que debería ser máis corrente do que vén sendo na realidade.

Leamos un novo poema do primeiro, do seu libro Sonhos de gato.

O poema chámase "O lugar dos gatos".


De todos, e cada um,

São, pois, os lugares pertença.

Já não ter lugar nenhum

É coisa que não compensa.



As coisas não têm lugar,

As pessoas lugar têm.

Telhados são para ocupar

Por gatos, e mais ninguém.



Uns privados, outros comuns,

Lugares, porém, todos são.

Só que os lugares de alguns

Existem por outra razão.



Dispor de lugar é , pois,

O que a um gato nem se põe.

Ás vezes vale por dois

O lugar de que dispõe.



Pôr-se no seu lugar, então,

É o que o gato sempre faz,

Com a melhor intenção

De que um gato é capaz.



Despois tocoume a min, ler os meus poemas. Vou poñer aquí dous poemas de Recendos de aire sonoro, editado por Edicións Xerais de Galicia.



Azulzul violeta

o son da trompeta

e o verde marrón

o do saxofón

e o gris e o laranxa

nos pasos da danza

e un negro sen fin

procura o violín

un branco de xeo

quere o violoncelo

grilandas de festa

envolven a orquestra.



E o segundo é unha pequena homenaxe ao meu admirado Bob Dylan.



Cunha guitarra na man

cantou o cambio dos tempos.

Buscou respostas na rúa.

Viunas soprando no vento.



E cerrou o recital, o poeta João Pedro Mésseder, de quen deixo aquí dous poemas do seu libro Pequeno livro das coisas, editado pola editorial Caminho S.A.



Primeiro barco

Um ramo dormia

á flor das águas.

Saído da gruta,

na margem sentado,

un homem hirsuto

olhava ese barco,

olhava sonhando…



E o segundo chámase "Velho banco de jardim". Di así:



De que arcos me faço,

que arcos me façem,

se visto de lado!

Sou mais do que um S,

sou quase uma lira,

se visto de lado!

Som como un harpejo,

no ar, inclinado,

um curvo desejo.

E se muitos em mim

aos pares se sentaram

foi só p´ra esperarem

o momento de um beijo.


O auditorio, case cheo, premiou a palabra poética. Foi moi conmovedor. Unha vez máis, a poesía EN VOZ ALTA traspasou a fronteiras da emoción.

ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO


El segundo número de La Página Escrita, publicado

Acabamos de enterarnos de que ha salido a la luz el segundo número de la revista La Página Escrita, en la que, como ya mencionamos en su momento en este blog, Antonio García Teijeiro colabora como responsable de todo lo referente a la poesía. La revista está publicada en internet por la Fundación Jordi Sierra i Fabra, y podéis acceder a este segundo número a través del siguiente enlace.

Las estrellas de Javier Naranjo

Hace ya cinco años que estuve en Medellín. ¡Qué barbaridad como pasa el tiempo! Aún llevo muy dentro con emoción esos "Gracias por venir" que me decían sus gentes en diferentes momentos de mi estancia en "la ciudad donde siempre es primavera". Palabras de agradecimiento que yo les devolvía, en muchísimos casos, con un abrazo emocionado.

Participé en el Festival Mundial de la Poesía, algo que hay que vivir para poder comprenderlo. Aquí las palabras no llegan para dar una visión certera de la realidad.  Imposible contarlo. Yo leí, ante un auditorio lleno de personas ávidas de poesía, dos poemas de Na fogueira dos versos. Y también trabajé intensamente en la Fundación Taller de Letras Jordi Sierra i Fabra para Latinoamérica ubicada en esta controvertida (para mí, maravillosa) ciudad colombiana. Del trabajo de tan necesaria institución ya hablé y escribí en revistas y en periódicos en aquel momento. Solo decir, que años después, el trabajo, la ilusión y el cariño con que desenvuelven sus tareas siguen siendo algo modélico y ejemplar. Puedo decir que mi visita a Medellín fue una de las experiencias más emotivas y maravillosas que he vivido a lo largo de mi vida.

Mi intención era (y es) no hablar de mí, pero en  unas Jornadas literarias de mi cargada agenda de trabajo, conocí  a un hombre especial.  Un hombre con la poesía a flor de piel. Con la poesía tatuada en el corazón. Un hombre, poeta, muy buen poeta que me cautivó. Su nombre, Javier Naranjo. Como acabo de decir, un gran poeta, pero también  un extraordinario gestor cultural. Lo que más me llamó la atención de todo lo que hacía (y era mucho) fue esa labor docente con niños y niñas que realizaba sobre literatura infantil. Charlamos al final de un taller que yo dirigía y resultó una conversación muy estimulante, al menos para mí. En ella, hablamos de poesía, contrastamos puntos de vista, comentamos diversos enfoques literarios y coincidimos en las múltiples actividades que se pueden llevar a cabo con los pequeños en torno a la lectura y a la escritura.

Más tarde me enteré por medio de la colaboradora colombiana, coordinadora de mis dos eventos, que su poesía figura en numerosas antologías  de Colombia y fuera de ella y que fue, entre otras muchas cosas, director de la Casa de la Cultura de El Carmen de Viboral, donde fundó el prestigioso grupo literario SALVIA.

Así que no puedo resistirme a poner aquí dos poemas de su autoría.


Antonio y Javier Naranjo

El primero se llama Hijos y dice:
Uno
los protege
de morir

uno les evita
el agua vieja
el agua
en la que ciegos se abandonan

uno los alimenta

los disputa
al rostro
que los sigue

a la boca ávida
que los llama

Y el segundo se llama La vida. Leamos:

La vida es la que amontona
los platos sucios
en la cocina

la vida que come
que gasta
que no respeta
lo que se sirve
y va a ser devorado.



En este artículo, voy a centrarme en su labor con los pequeños.
Javier Naranjo me regaló un libro único. Un libro que me impactó.
Un libro curioso, interesante que está formado por definiciones que los niños dan a los hechos, a los objetos, a las instituciones, a los conceptos o a las personas que pueblan esta sociedad bastante enferma. El álbum, precioso, editado por Alfaguara en Colombia en 2005, se llama Casa de las Estrellas. En él, Javier Naranjo, a lo largo de varios años, ha invitado a los niños a definir palabras; sus respuestas, sorprendentes entre lo divertido y lo cruel.
Javier Naranjo pone en las primeras páginas del libro unas citas de Mallarmé, Ítalo Calvino y Hölderlin que hacen referencia a las palabras. Escribo aquí, por corta y por su carácter poético las del autor francés: "Las palabras son monedas gastadas que los hombres intercambian en silencio".
Así comienza el libro. Y tras las citas, una presentación muy interesante, en la que explica un poco la mecánica desarrollada para conseguir definiciones, algunas de las cuales te dejan frío.

Leamos algunos párrafos de lo que dice Javier Naranjo en esta presentación:

"Este trabajo surgió como un juego y quiere entregarse como juego.  En diversos momentos, y a lo largo de varios años, invité a los niños de primaria a dar el significado de algunas palabras, a que su propia mirada revelara.
Las palabras surgieron sin ninguna deliberación particular, salvo - quizás - el que fueran suscitativas. ¿Cuántas y cuáles lo son en el vértigo del lenguaje? (...)
Respetamos la voz de los niños, sus titubeos, dislocaciones, su secreta arquitectura. Sus hallazgos en el milagro de revelar en lo enunciado. Respetamos su voluntad de olvido o profunda memoria. Sinceridad en la intención (...)
Que la indiferencia de los niños con las palabras permita abrir la puerta al gozo que teníamos mientras jugábamos".

De este modo termina su presntación del libro Javier Naranjo.

Ahora, toca leer algunas definiciones  de tan sugestiva propuesta, colocadas en el libro por orden alfabético.


AGUA.   Transparencia que se puede tomar. (Tatiana, 7 años).

AMOR.  Es cuando una persona se quiere y hasta se puede casar y tener hijos y todas esas bobadas. (Ana Cristina,7 años). O esta otra de de Sebastián, 5 años: Dar un besito a la mamá y a la novia.¿Sabe quién es mi novia?, mi mamá.

ANCIANO. Es una cosa muy buena, porque le salen a uno arrugas. (Juliana María, 10 años)

BLANCO.  Es un color que no pinta . (Jonathan, 11 años)

CUERPO.  Es como una cosa que le anda a uno ( Andrés David, 6 años)

DESPLAZADO.  Es cuando lo sacan del país para la calle  (Óscar Darío, 11 años)

DIOS.  Es invisible y no sé más porque no he ido al cielo. (José, 3 años)

GUERRA.  Es un juego que jugamos los niños de ahora.  (Paula Andrea, 9 años)

HOGAR.  El hogar es algo que de repente se separa. (Juliana E., 10 años)

IGLESIA.  Donde uno va a perdonar a Dios  (Natalia, 5 años) y

LENGUAJE.  Cosa que sale de la boca. (Tatiana R., 7 años) 

MADRE. Nace, crece y tiene un hijo y muere. (Fabián, 12 años)

MIEDO. Es que mi mamá maneja un carro y unos señores de la cañería no pueden comer y le rompen el vidrio del carro y la matan y matan a mi papá y vivo solo  (Orlando, 6 años)

MUJER. Esposa de un hombre y de otro más. (Yorlady, 8 años)

NOVIO.  Cosa con la que se hace el amor  (Andrés, 11 años)

PADRE.  Es una persona muy especial porque nos tuvo en su corazón cuando nos tenían en el vientre.

Y vamos a poner la última. Es muy poética.
Corresponde a la letra P y es PALABRA. Dice León Alfonso, 11 años: En donde se ocultan las palomas.

Perdón, como hablamos de poesía, terminaré con la definición  de Eulalia, 12 años : Expresión de reprimidos.

Ahí es nada. Una gran experiencia que dice mucho de Javier, siempre pensando en agrandar el mundo de pequeños y adultos, a través de la palabra poética.

     
ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO

jueves, 27 de diciembre de 2012

Outra vez falamos de Malasartes

Quen me coñece sabe da miña paixón por Bob Dylan. Así que un amigo (Grazas, Xan) me envía un enlace para que entre en internet. Fágoo axiña e leo que un cantautor asturiano, Toli Morilla, presenta un traballo curioso: Diez cantares de Bob Dylan n´asturianu. Escribo un mail a unha amiga que vive en Sama de Langreo e, aos poucos días, recibo o CD. (Grazas, Rosa). Estaba a escoitar unha versión moi digna de "Hurricane", cando chega a revista Malasartes. Unha xoia. Un proxecto do que debemos sentirnos orgullosos os que amamos a LIX. Coidadosamente editada, é un agasallo para a vista. Un proxecto aberto, serio, rigoroso. Única revista literaria escrita ao 50% en galego e portugués.

O seu director é o prestixioso escritor luso José António Gomes e a subdirectora, Blanca-Ana Roig, a quen tanto lle debe a nosa literatura infanto-xuvenil. Ademais da elegante dirección artística de António Modesto, debemos salientar un comité científico vencellado a diversas universidades e un equipo de redacción de alto nivel. Son dous números ao ano, nos que atopamos perfís e entrevistas con creadores/as, textos orixinais, estudos profundos sobre as distintas facetas da LIX (álbums, poesía, oralidade…) ademais de experiencias creativas, prácticas lectoras, referencias a coleccións literarias ou críticas de libros de ambas beiras do Miño. Unha publicación de lectura proveitosa, indispensable para mediadores, estudosos, investigadores e toda persoa interesada nestes temas. Hai que denunciar, iso si, a deficiente distribución da revista en Galicia. Unha mágoa, porque proxectos así deben estar moi preto de nós para aproveitalos a fondo.



Escribín este artigo hai un tempo xa, no desaparecido semanario A Nosa Terra.

E mira por onde, volvo insistir sobre o mesmo tema uns anos despois. Fágome preguntas que non me atrevo responder. Unha delas, sería esta: Como é posible que certa pasividade dos docentes que fomentan a lectura non dean a importancia que merece Malasartes?


Procuro non contestar, polo menos, publicamente.




                *          *          *          *

No marco das “I Jornadas Internacionales de LIJ, promoción de la lectura y prácticas educativas “, celebradas en Vigo no mes de novembro, Malasartes volveu a estar presente no programa. Como debe ser, digo eu. Malasartes volveu sorprender, mesmo abraiar a aqueles ou aquelas que non a coñecían. Volveu ser esa referencia indispensable para os que xa sabiamos dela. Malasartes é , sen discusión, unha ferramenta esencial para todos os que amamos/loitamos a prol da LIX, esteamos onde esteamos. Malasartes mantén, malia os atrancos dunha época difícil, a calidade pola que debe ser recoñecida e respectada. Mantén unha liña elegante na súa concepción estética, resulta ambiciosa nos seus contidos, e posúe unha vocación investigadora da que carecen as poucas que quedan. (Por certo, a miña admiración a todas as publicacións que continúan na rúa vencendo todos os problemas para achegar a LIX ás persoas). Malasartes é unha revista pedagoxicamente intelixente, cun carácter didáctico envexable, que aporta prácticas educativas imprescindibles no eido da lectura, para que os docentes se sintan motivados e algúns rachen a monotonía dos seus discursos. Malasartes busca lectores non acomodados. Malasartes ofrece ideas para que, tras reflexións necesarias, os ensinantes teñan unha mellor formación literaria.

E eu pregúntome. Por que non figura nas bibliotecas do noso país? Por que non ocupa un lugar importante nas nosas escolas co obxectivo de mellorar os sistemas de ensino da LIX? Por que pechan os ollos mestres/as e institucións diante desta ferramenta pedagóxica? Supoño que non será porque os docentes pensan que xa saben moito. Non o creo. Iso sería unha necidade. Ao mellor haberá que mellorar a distribución, non o sei, pero non é nada desatinado pensalo. Cada páxina de Malasartes resulta unha fiestra aberta ao coñecemento, así, en xeral. Cada estudo, cada entrevista, cada crítica etc. abren horizontes nidios para que, mirando cara a el, poidamos medrar como persoas e como profesionais.



Nestas Xornadas, unha vez máis, dúas persoas, para min cun alto grao científico nesta materia, José António Gomes (ESE.IPP. Porto / LIJMI), director da revista, e Blanca-Ana Roig Rechou (USC / LIJMI), subdirectora da mesma, falaron de Malasartes e insistiron o apoio que unha revista destas características pode ofrecer para continuar mellorando na formación lectora do alumnado. Unha vez máis falaron, amosaron polo miúdo a publicación e achegaron os seus obxectivos aos asistentes.

E eu penso que, por desgraza, haberá que seguir falando, amosando as súas bondades.


Unha mágoa porque, para min, Malasartes é a mellor, a máis completa revista literaria de LIX que se fai nestes momentos. Cunha periodicidade bimestral, Malasartes está petando na porta de cada un de nós. De Malasartes non se debería falar xa, se esta sociedade nosa estivese normalizada, porque a mesma revista falaría por si mesma.



Malasartes converteuse en algo valioso e necesario, pero, lamentablemente non é coñecida de abondo.

Ata cando haberá que seguir convencendo a xente da necesidade dunha revista como Malasartes?


De verdade. Créanme, por favor. Malasartes agarda a súa atención. Utilicen o boca a boca, pregunten por ela e poden estar seguros de que non se sentirán defraudados.


ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO


miércoles, 26 de diciembre de 2012

Marabillosas recomendacións

Guillermo Fadanelli
Encántame que, algúns dos poucos amigos bos lectores, me recomenden, un libro, un autor ou autora que non coñezo ou que, sabendo que existe, nunca reparase nalgunha das súas obras.


Vexamos. Un amigo, J, descubriume un libro que me engaiolou. Escrito polo meu admirado César Aira, non está publicado en España. O seu nome, La vida nueva. Ed. Mansalva (Bos Aires 2007). Enxeñoso, crítico, ben escrito. Literatura pura. Direi que non me gusta ler libros que, unha vez rematados e saboreados con pracer, non poidan pasar a formar parte da miña biblioteca. As segundas lecturas dunha obra de interese son máis que interesantes e enriquecedoras. Por iso, o bo de J tivo que remover Roma con Santiago e, a través dun amigo, conseguirmo. Eu, visto o tremendo esforzo levado a cabo, agasalleille Hoy, Júpiter, de Luis Landero, de quen non lera nada.

Outro amigo, M, faloume un día dunha escritora, nacida en Kiev en 1903, chamada Irène Némirovsky. Nunca escoitara falar desta muller, cun enorme talento, que viviu unha vida durísima e que morreu traxicamente nun campo de concentración aos trinta e nove anos de idade. Lúcida, brillante, cunha prosa elegante e unha ollada aceda e intelixente, esta escritora deixoume emocionado tras ler El baile, David Golder e , sobre todo, a súa obra mestra, Suite francesa.
Glenn Gould

E o mesmo sucedeu coa música clásica, hai xa ben anos. O meu amigo, G, abriume as portas do mundo xenial do pianista Glenn Gould (xa o sei. Seino ben que moitos o odian por excéntrico e heterodoxo). Eu adóroo. Apaixóname. E non só polas súas dúas edicións das Variacións Goldberg de Bach, inigualables para min, senón porque revoluciona a maneira de tocar o piano e fai tratamentos marabillosos de Schoenberg, Krenek ou Berg, entre outros. Pois a este amigo que vive en Bilbao, eu descubrinlle  un dos grandes mestres da batuta, Sir Georg Solti, mestre de directores. Son trocos extraordinarios que serven para unir e encher tantas e tantas lagoas que temos no coñecemento da vida.

Ben. Hai un mes e algo, atopeime con outro gran lector. De nome, V. Falamos de literatura, porque do tempo non pagaba a pena falar: chovía a cachón. Non lembro como, saíu o nome de John Fante, un autor que eu lera tempo atrás. E de John Fante fóiseme a cabeza ata Guillermo Fadanelli. Mexicano, innovador, nacido en Ciudad de México en 1963. Descubrírao remexendo nas novidades dunha librería e deixoume un impacto tremendo.Comeceille a falar del. O meu amigo semellaba interesado e, deseguida, comenteille que me gustaban especialmente os seus relatos, pero que era dono dunha prosa magnífica,directa, enganosamente sinxela, cuns personaxes moi ben construídos. A súa linguaxe é crúa e ferinte. É un autor que deixa ferida primeiro e logo, cicatriz. Consegue, ademais, un afastamento da súa escrita, máis aparente que real, e fai que a súa literatura rabuñe nos sentimentos do lector. Os seus relatos están feitos con trazos fortes, nada ornamentais, cunha intensidade que non se percibe ata que entras nas historias que, moitas veces, te deixan á beira do precipicio.

Eu recomendeille, para comezar, a novela La otra cara de Rock Hudson e o libro de relatos, para min maxistral, Compraré un rifle. Esperaba que fosen do seu interese e así foi. Como di do autor mexicano, Christopher Domínguez Michael, en Reforma: “Sobre todos los tópicos que su narración le va exigiendo, Fadanelli tiene una opinión aguda e inteligente que dar, pues es uno de esos escritores que no dejan de mirar un objeto hasta extraer de él todas sus posibilidades.”

Estou de acordo con esta afirmación.

E algunhas semanas despois, debería recibir unhas opinións do meu amigo. Enviáramas a través do móbil. Digo debería porque ao meu nunca chegaron. Cando o atopei nunha libraría, díxome que non contestara a súa mensaxe. Eu non sabía que debía contestar.Daquela, colleu o seu móbil do peto e amosoume as devanditas opinións. Boteime a rir ás gargalladas. Eu ensineille o meu móbil. Non había ningunha entrada súa. Como é algo despistado, díxenlle que mas enviase polo correo electrónico. Fíxoo e confesoume que enviara as mensaxes ao número da miña casa.

Non me estrañou nada. Cando volvín ler as súas opinións non puiden menos que botar outras risas perante o seu humor e mais o seu enxeño.

E escribiu isto:

Me jale el pinche libro del Fadanelli. Historias de meros pendejos, no más. Pero está puto. El gringo Hudson debía ser orgulloso de su cara. (Referido á novela)


Pinches relatos. Como sabe el Fad, hijo de la gran chingada! Y como entiende de güebones y de mujeres con cuerpo de lagartija. (Referido ao seu libro de relatos)





Si que lle gustaron. Integrouse tanto nos libros recomendados e gozados, que perdeu algo da súa esencia propia para adentrarse nunha simpática linguaxe mexicana. Esa parte que un autor tan apaixonante como Guillermo Fadanelli lle deixou, malia a lectura dura dos seus libros.



“Isto teño que contalo”, pensei.

E aquí está reflectido.

Marabillosa literatura.

Marabillosas recomendacións.


ANTONIO  GARCÍA TEIJEIRO

martes, 25 de diciembre de 2012

No xardín de Ledicia

En este nuevo artículo, Antonio García Teijeiro nos habla de Ledicia Costas, una de las escritoras jóvenes más interesantes del panorama literario gallego actual, que, como Antonio, ama y cultiva tanto la narrativa como la poesía. Presentamos el artículo en su versión original en lengua gallega, animando a quien lo lea a que se acerque a la obra de esta autora que, como el propio Antonio dice, "ama con locura las palabras".

Ledicia Costas é unha escritora nova, á quen veño prestando unha atención dende hai ben tempo. Agradable, agarimosa, sempre proclive á sorpresa, foi un pracer coñecela nunha mesa da desaparecida cafetaría que había na Casa do Libro. Deille algún libro meu e pareceulle un acto de xenerosidade esaxerada. Ela tamén me agasallou uns volumes colectivos nos que descubrín que alí había unha magnífica escritora.

Eu xa lera a única novela xuvenil que publicara anos atrás. Penso que foi polo ano 1999 cando caeu nas miñas mans un libro emocionante publicado por Edicións Xerais de Galicia, na súa colección Fóra de xogo. Chámase Unha estrela no vento. Leveillo para que mo asinase. E púxome a seguinte dedicatoria: “Para Antonio, esta primeira estrela que, como a maxia das palabras, viaxa no colo do ceo.”. Unhas verbas moi poéticas que me encantaron. Eu sabía, polo que coñecía dela, que no seu interior estaba a agromar unha magnífica poeta.

Gocei coa novela escrita, supoño, arredor dos dezasete anos. Unha novela que anunciaba proxectos sólidos.

Moi pronto descubrín que Ledicia amaba con loucura as palabras. Por iso, porque eu estaba seguro de que tiña talento, animeina a seguir adiante. A conversa foi moi gratificante para min. Estabamos en febreiro do ano 2011. Ledicia tíñao claro. Estaba atrapada pola literatura. Nunca deixou de escribir. Publicou os seus textos en libros colectivos, recibiu algúns recoñecementos na súa época universitaria e pertence a diversos grupos de acción literaria que tanto están a facer pola literatura, dende a óptica da xente nova. Ledicia ten moito que aportar, pensei eu. Afortunadamente non me enganei. Ah! E forma parte actualmente da directiva de Gálix.

No ano 2012 , aparecen no mercado dous libros firmados por Ledicia Costas. A alegría que sentín foi enorme, ademais de moita curiosidade. Un deles, unha novela, publicada tamén por Edicións Xerais, que leva por título O corazón de Xúpiter. En pouco tempo poñereime con ela. O outro libro é un dos mellores poemarios xuvenís? que lin ultimamente. O seu título, Xardín de inverno, editado, nesta ocasión, por Everest-Galicia.

Este poemario conmoveume, chegoume ata o fondo, tanto polos temas que hai nel como pola calidade dos seus versos. Conmoveume dende a primeira páxina ata a derradeira. Versos dunha intensidade emotiva que engaiola. O drama da morte aparece no seu discurso poético e tamén a espera, a necesidade de que os acontecementos volvan cara atrás na procura de perdas sufridas e o recordo das persoas que precisa para vivir. Feitos que han conducila a atoparse ela mesma como poeta. É unha viaxe polos sentimentos, non sempre doada, coa que a autora loita a través dos poemas para coñecerse como persoa e, dende ese punto, axudala a transitar o mundo que está a vivir. Nas catro partes (máis unha paréntese) en que está construído o poemario, fainos sentir a dor provocada pola desaparicións dos seres queridos, e recórdaos e sénteos preto dela. A morte é a etapa final do ser humano, mais coas súas palabras permanecen vivos canda ela. A autora necesita esa permanencia para non caer no baleiro, para que habiten coa poeta en versos que escribe no seu xardín.

Leamos este fragmento dun poema: "e alá / tan alto / tamén penso en que o meu xardín / é o lugar perfecto para pasar os invernos / e as estacións que más doen / habito un xardín / e xiro a cabeza ao compás / do mapamundi da vida".

Sentimentos abertos e íntimos á vez. Espazos creados por e para a vida. En definitiva, pura poesía.

Para rematar vou deixar no vento para que nos recite un dos máis emocionantes e intensos poemas de Xardín de inverno. Pero, aviso, non é o único.

ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO


a miña avoa morreu

levou con ela o corazón da figueira

e a súa sombra de estío



as hamacas no verán eran unha terra fresca

onde os coleópteros trazaban microclimas

arredor de nós



pero xa non,

e aínda que seguimos tendo un galo portugués

que muda de cor cando chove,

ela non vai volver



ela non vai volver

amasar roscas na mesa da cociña,

ela non vai volver pasear os seus ollos de galaxia

a través dos vestidos novos

lunes, 24 de diciembre de 2012

Amo os libros

En este nuevo artículo, escrito recientemente para este blog, Antonio García Teijeiro glosa con emoción el papel central que los libros desempeñan en su vida, que sería absolutamente impensable si sus ojos no pudiesen recorrer, en diversos momentos del día y en lugares diferentes, las palabras impresas en libros de todo tipo de géneros literarios. En un momento en el que parecen encontrarse tantas veces despreciados y desprestigiados, Antonio realiza una muy necesaria y emotiva defensa de los libros en un artículo que presentamos en su versión original en lengua gallega.
Amo os libros. Ámoos fondamente. Déronme moito. Con eles aprendín a vivir dun xeito máis rico. Con eles aprendín moitas razóns dos comportamentos humanos. Con eles sentinme libre. Con eles puiden loitar contra os meus demos persoais e botalos fóra. Con eles coñecín a riqueza da literatura, a súa forza, a súa amabilidade, o seu comportamento agresivo, o seu compromiso literario, que é o único compromiso que lle esixo a un libro. Grazas a eles volvín a vivir cando a miña situación persoal presaxiaba derrotismos sen fin. Cando a miña vida era unha escuridade permanente e desesperada.


Amo os libros. Cada día visito a libraría. Vexo as novidades, folleo os libros de poesía e, mesmo, sento onde podo e leo poemas ata acabar levándome o libro para a miña casa.

Os libros acompáñanme decontino. Veñen comigo baixo o brazo. Levo un ou dous no meu bolso. Tres ou catro na carteira.

Amo os libros. Síntome impotente se alguén os despreza. Sempre estou lendo catro ou cinco á vez. Un de poesía, unha novela ou relatos (un xénero que me entusiasma), un diario, dietario ou un libro de memorias ou de cartas entre escritores. E, por suposto, libros infantís e xuvenís, eses obxectos tan desvalorados por aqueles que non saben a riqueza que posúen e a enorme calidade coa que están escritos.

Amo os libros. E ámoos porque enriquecen a miña imaxinación e o meu intelecto. Gústame penetrar no pensamento e na personalidade dos personaxes, vivir con eles aventuras tanto interiores como polo mundo que viaxan. Amo os libros porque me levaron a escribir e a crear a miña propia obra, porque me axudaron a coñecerme mellor e a intentar facer mellores aos que me rodean.

Eu leo todos os días en distintos lugares. Na miña casa, por suposto, pero tamén nunha cafetaría, sentado nun banco ou agardando a miña vez na consulta do médico. E non quero deixar de comentar o pracer que me produce pechar o día, na cama, cun libro entre as mans. Resúltame engaiolante. Nunca apago a lámpada, sen ler varias ou bastantes páxinas dalgún dos distintos libros que teño abertos. Sexa a hora que sexa a que me deite, o meu encontro cotián cun libro pola noite converteuse nunha cita á que non falto endexamais.

Como dicía Gustave Flaubert : “Hai que afacerse a ler todos os días, como un breviario, algo bo, pois, á larga, iso infíltrase.” (Escolma de Xavier Seoane).

Amo os libros, pois sinto a súa chamada e os seus silencios. Escoito a súa feble voz cando se senten abandonados. Está claro que curan as feridas da miña vida e son quen de disimular as cicatrices.

Eu a miúdo agasallo libros. Encántame descubrir unha boa obra e agasallárllela a un amigo ou amiga. Sempre regalo algo que me gusta a min, sen pensar o que le quen recibe o meu galano. E animo os meus alumnos e alumnas a que vaian ás librarías e remexan polos andeis a ver se dan con ese libro que os está agardando. Que non vaian seus pais ou nais mercar os que lles prescriben na escola. Que sexan eles os que pidan o libro recomendado e boten unha ollada a todo o que hai no establecemento. Ao mellor aparece esa obra que lles chama a atención, facendo boas as palabras de Umberto Eco cando afirma que “o mundo está cheo de libros preciosos que ninguén le” (Ditos sobre o libro e a lectura).

Por iso, conmoveume unha película que acabo de ver: Storm center (No ollo do furacán) dirixida polo prestixioso guionista Daniel Taradash. Nela, unha espléndida, como de costume, Bette Davis interpreta unha veterana bibliotecaria dunha vila de Nova Inglaterra, que decide non retirar da sala un libro que loa o comunismo malia recibir presións políticas e cidadás. Aínda tendo un certo matiz anticomunista, a película localízase na época negra do macartismo e convértese nunha alegación contra a censura e a prol dos libros. Emocionoume o seu desenvolvemento. Emocionoume a dignidade da personaxe e odiei, unha vez máis, os prexuízos tanto políticos como os das persoas que non valoran a cultura, moi ben representados no filme. O remate é duro pero cheo de esperanza.

Isto levoume a botar man dun libro fermoso e moi ben editado, Filobiblión, escrito por Ricardo de Bury, Bispo de Durham e Chanceler de Inglaterra. É un fermoso tratado sobre o amor aos libros. Neste tratado podemos ler o seguinte: “Ciertamente no tenemos lágrimas suficientes para llorar por todos los libros que han perecido en las diversas partes del mundo a causa de las guerras. Sin embargo, con una lúgubre pluma recordaremos aquel horrible estrago que, en la segunda guerra alejandrina, las tropas auxiliares cometieron en Egipto, donde las llamas devoraron los setecientos mil volúmenes que los reyes Tolomeos estuvieron coleccionando durante largos años, como relata Aulio Gelio en el libro sexto, capítulo XVI de las Noches Áticas…” (Trad.de Emilio Pascual).

Si, libros desfeitos, libros queimados, prohibidos, censurados. Libros feridos sen piedade.

O libro, exemplo claro de liberdade, estragado cando aos poderosos non lles interesa que cheguen ao pobo. Elemento dinamizador e democrático que ten que estar ao alcance de todos.

E fago miñas as liñas da mesma obra ao ler, na páxina 106, o seguinte: “Los libros nos deleitan cuando la prosperidad nos sonríe con abundancia; nos consuelan personalmente cuando nos amenaza la adversa fortuna; dan fuerza a los pactos humanos, y sin ellos no habría pensamientos profundos.”

Ricardo de Bury rematou o seu Filobiblión en 1344, un ano antes da súa morte.

Pasaron moitos séculos . E pese a todo, quen non subscribiría afirmacións tan nidias e intelixentes? Tan necesarias e tan actuais?

Pois aínda hai xente que non entende nada disto. Por iso remato facendo miñas as verbas de Marco Tulio Cicerón, coas que afirma que “un fogar sen libros é como un corpo sen alma”.

Así que, como xa levo dito, eu amo os libros fondamente. E eles, estou seguro, tamén me aman a min.

Perdoádeme. Teño que abrir un sobre que me envía Pedro Cerrillo dende Cuenca. Adiviñades o que contén?

ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO

domingo, 16 de diciembre de 2012

Tomar un café con Manuel Veiga

Desde hace varios años, a Antonio García Teijeiro y al periodista y escritor Manuel Veiga les une una amistad basada en los muchos intereses que ambos comparten y, en especial, en el placer que los dos encuentran en la conversación. En este artículo, una vez más escrito específicamente para este blog, Antonio nos habla de las muchas veces en que Manolo y él han conversado “tomando un café” y comenta brevemente el muy recomendable nuevo libro de Veiga, Do G ao Z: Dicionario indignado e humorístico (Edicións Xerais). Al final del artículo se incluyen algunas entradas extraídas de este diccionario tan particular.
Dende hai xa bastantes anos, Manolo Veiga e mais eu compartimos un café. Ese é o nome que lle damos porque el si toma normalmente un “manchado”, e eu, un zume de laranxa, un chocolate ou unha coca-cola, segundo as circunstancias. Levo fatal iso de que non me guste o café pero xa é vella esta leria.
Soa calquera día o teléfono e pode ser Manolo. Efectivamente, así ocorre ben veces. E, daquela, pode contarme algo que leu, como o lamentable e noxento artigo dun tal Julián Ruiz en El Mundo, contra os xogadores do Celta e, por extensión, o pobo galego. Sempre que le algo que sabe que me vai interesar chámame para dicirmo e, o que menos me gusta, pedindo perdón por molestarme. Que barbaridade. Se cadra, intentamos quedar para tomar un café. E tomar un café significa vernos en Don Bosco, Velázquez 41 ou en La Cuchufleta. Tomar un café vén significando conversar, un costume que corre o risco de perderse. E, claro, conversamos de autores, de libros que nos gustan ou non, de títulos que vimos en Librouro, a miña libraría preferida, ou na Casa do Libro. Falamos de correntes literarias, de poesía, de narrativa galega, de traducións ao noso idioma. Conversamos moitas tardes de literatura, algo que nos apaixona aos dous. Manolo Veiga é un gran lector. É moi esixente co labor creativo. Niso é máis esixente ca min. E eu aprendo moito del. Home culto, de moitos saberes, como dixo alguén ultimamente, e sempre disposto a cubrir os seus baleiros a través dos libros. Home culto, con lecturas moi variadas en canto a disciplinas (historia, ensaios diversos, literatura…) e moi interesado en autores e autoras que toman riscos, que abren canles, que teñen solidez, porque, como lector avisado, rexeita os experimentos que non levan a ningures. Manolo, non me canso de repetilo, sabe ler moi ben. Logo capta os tics, os trucos na escrita, a banalidade que agochan os libros tras certas estruturas que pretenden ser anovadoras. E como gran lector segue a aprender do que le e aprovéitao para seguir afondando na súa faceta de escritor. El, coma min, defende que non se pode escribir sen ler a conciencia. El, coma min, sabe que hai demasiados escritores ou escritoras que len pouco. Tomar un café con Manolo Veiga fai que o tempo se deteña e o reloxo se pare deixándonos nunha indefinición temporal. Tomar un café con Manolo quere dicir poñer sobre a mesa aquilo que nos preocupa. Manolo Veiga fálame de fútbol (sabe da miña paixón polo Celta), le Marca e sorpréndete con opinións ben argumentadas. É un amante da palabra e falamos de cinema, dos libros que mercamos, dos fillos, da educación, da escola, de todo. A conversa enriquece moito. Cambiamos opinións, mais a min, debo dicilo, gústame escoitar atentamente as súas exposicións. Resúltanme moi ricas, totalmente afastadas da presunción e da prepotencia.

Tomar un café con Manolo Veiga faille a un comprender mellor as treboadas e os movementos sísmicos da vida. Unhas veces chama el; outras son eu quen o fai. Non temos compromisos para tomar un café, aínda que si bastantes desculpas. Se podemos nese momento, encantados; se non, outro día. Aí, na normalidade, está o pracer que nos produce tomar un café. Vivimos preto, atopámonos na rúa, compartimos libraría, falamos na esquina entre as rúas Doutor Cadaval e Pracer. E se temos algún tempo os dous imos tomar un café.

Non vou falar aquí das súas magníficas novelas, dos seus premios, nin da súa intelixente e aberta dirección do semanario A Nosa Terra entre 2007 e 2010. Non paga a pena. Moitos xa o fixeron e recoñeceron no seu momento a calidade da súa escrita. Eu non son crítico. Aí está a súa obra para ser xulgada. Os adultos xa son persoas, ás que se lle supón criterio, para seren responsables das súas opinións. Pero non quero deixar pasar a publicación da súa última obra que eu non considero menor. É , nada menos que, “o dicionario enciclopédico máis completo para os momentos máis apurados”. Vaia definición! Os que non o coñezan estarán pensando nun volume de moitas páxinas, caro, por suposto, e para o que hai que aforrar durante algún tempo e ir buscándolle un lugar nos andeis da biblioteca. Que ninguén se preocupe. Nin moitas páxinas, nin de prezo alto, nin que pese máis do normal (máis ben case non pesa). Manuel Veiga escribiu un dicionario indignado e humorístico chamado Do G ao Z, que pesa pouco fisicamente pero moito no seu contido. Unha proposta orixinal e necesaria. Non serei eu quen lle faga a crítica nestas páxinas. Persoas máis eruditas xa o fixeron. Pero como deste libro falamos hai tempo ao tomar un café, non me resisto a dicir que é unha das variadas maneiras de ver a vida dende un enfoque progresista como é o seu autor. Unha caricatura do mundo e dos seres e feitos que forman parte del, unha visión irónica da realidade; algo que latexa nas súas conversas, cun humor punxente e un enxeño do que me leva dando moitas mostras ao longo do tempo tomando un café.

Creativo, crítico, irónico, tolerante,xeneroso, nada convencional, os que coñecemos algo a Manolo Veiga, sabemos que este dicionario paródico é unha boa parte da súa actitude diante do caos cotián que nos envolve. Nesta obra o autor deforma/conforma conceptos, persoas, feitos, nomes, apelidos, minirrelatos … para presentalos ao lector dunha maneira adscrita ao papel que xogan no mundo particular de Manuel Veiga, fiel observador do que o rodea. Mesmo inclúe aforismos ou frases de distintas persoas que lle pareceron axeitadas para o contido e os obxectivos do libro.

Libro sen idades. Libro para todos. Libro para espertar en moitos esa indignación durmida, esa resignación asumida que tanto dano fai. E todo isto dende o humor e mais a ironía. Un exercicio literario nada doado, por suposto.

Recomendo que se lea a Explicación necesaria do título deste libro por parte do autor. A explicación comeza así: “Aínda que este libro non está pensado para que o lean os nenos, sempre pode haber algún que llo colla ao pai ou á nai e lle faga a pregunta: Pero, por que este dicionario empeza polo G?"

Deixo aquí unhas definicións collidas case ao chou, porque soa o meu móbil e na pantalla aparece o nome Manolo Veiga. E seguro que quere que vaiamos tomar un café.

ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO

ALGUNHAS ENTRADAS DO DICIONARIO


- Garantía: No debuxo de Castelao, o cacique dille ao paisano: “ A túa filla xa será unha moza, eh? “

- Inculto: Persoa ou campo sen labrar.

- Intelectual: Persoa que ten moito que dicir e ningún lugar para dicilo, coa excepción de Fernando Savater.

- Orgullo: Unha rapaza lista, filla dun fontaneiro autónomo, pide unha bolsa para ir á universidade. Pero, ao cubrir o impreso, na profesión do pai escribe: empresario. E perde a bolsa.

- Inencontrábel: O enderezo físico dalgunhas empresas de venda que non paran de chamar por teléfono.

- Guerra Civil: Don Francisco, cura da parroquia de Diomondi (O Saviñao), a finais dos anos cincuenta e primeiros sesenta, ofreceu unha das explicacións quizais máis atinadas da violencia exercida polo bando franquista na guerra: “Houbo que matar a moitos, pero é que senón non gañamos”.

sábado, 15 de diciembre de 2012

Un placer, Luis. Hasta siempre

Como ya anunciamos en su momento en este blog, hace unas semanas, Antonio García Teijeiro participó en Vigo en una charla-coloquio con el escritor extremeño Luis Landero, un acto que formó parte de la programación del Club FARO. Dicha ocasión resultó verdaderamente especial para Antonio, que en este artículo escrito expresamente para el blog rememora su encuentro con Landero, al tiempo que reflexiona sobre el mundo literario tan personal y cautivador del autor de Juegos de la edad tardía y otras excelentes novelas.
Leí Juegos de la edad tardía y quedé entusiasmado. Produjo en mí un impacto asombroso. Lo regalé a varios amigos y amigas. Lo recomendé cuando me pedía alguien que le dijese un título de un libro en castellano para comprar. Me cautivó.


¿Quién era ese escritor que nadie conocía y que con su primera novela había escrito, para mí, una obra maestra? Pues era Luis Landero, un hombre educado en el campo extremeño y que, en un momento dado, decidió dar un portazo, cambiar de vida, hacer una carrera y escribir novelas. No le resultó fácil. Hizo de todo para estudiar esa carrera y poder escribir. Escribir, ¡qué palabra tan hermosa! Y esta es la faceta que más me interesa de Luis Landero. Escribir. Escribir.

Enseguida me di cuenta de que Luis no era un escritor como los demás. Luis cuidaba con esmero la prosa y con la exquisitez de esa prosa se disponía a crear un mundo propio, en el que los personajes tenían vida , estaban perfectamente perfilados, eran autónomos, escapaban del escritor y se le enfrentaban en muchas ocasiones. Ellos marcaban la acción de la historia. Yo lo veía así y me permití entrar en el mundo de Landero desde el principio. O en el mundo de sus personajes. Da igual. Entré y ya no salí de él. Landero es un escritor nada prolífico. Nueve libros, si no me falla ahora la memoria, son, de momento, todo su bagaje literario. Yo iba leyendo cada libro que salía y cada vez me sentía más integrado en ese mundo . Casi me sentía un personaje más de él, por mis afinidades literarias con el autor. Pronto comencé a darme cuenta de que teníamos muchos puntos en común. Puntos literarios, didácticos y de vida.

Por ejemplo, Landero es un escritor de personajes como ya he dicho. A mí siempre me ha gustado la literatura (y también el cine) de personajes. Es más, cuando escribo prosa todo gira alrededor de ellos. Sigo. Landero afirma que sin la literatura se volvería loco. Yo vengo afirmando eso desde hace muchísimo tiempo. ¿Qué sería de mí sin la lectura y la escritura? Otro punto. La figura del padre. Él afirma que su padre le robó la adolescencia. Yo he de decir que mi padre, debido a un cariño equivocado, me amargó bastantes años de mi vida. ¡Ah, y ambos queríamos mucho a nuestros padres! Otra cosa. Ambos amamos una literatura que transcienda la mera diversión. Yo creo mucho en el lector literario. Él, también. No valoro demasiado el lector domesticado. Él, muy respetuoso, no habla de lector domesticado, sino de literatura domesticada. A él le gustan los personajes débiles, en huida, confusos, soñadores, perdedores. Esa es la clase de personajes que me atraen.

Luis Landero consiguió configurar su mundo propio a partir de una manera de escribir elegante, llena de poesía, con tintes filosóficos que provoca reflexión. Pero también lo hace con humor, con ironía y con un enorme respeto al lector, porque se respeta a sí mismo.

Conocí a Luis Landero con motivo de una entrevista-coloquio que tuve el honor de realizar con él en el Club FARO. Había mucha menos gente que con Pérez-Reverte. Faltaría más. Comimos juntos en Detapaencepa. Y entre plato y plato hablamos de literatura, de nuestras vidas, de la manera nefasta de enseñar literatura en las aulas, de sus orígenes, de su padre, del mío. Hablamos de la felicidad, del dinero como el fin del ser humano, del tedio, del destino, de la risa y del dolor, del hombre como animal en fuga. Hablamos de muchas más cosas. Fue un placer conocerlo. Fue un placer hablar sin micrófonos, desde dentro. Es un hombre dinámico, vital, sencillo, abierto, cercano. Es el antidivo del que muchos deberían aprender. Es una persona que hace de la literatura su vida y su vida se refleja en su literatura. Una literatura con tintes autobiográficos, aunque deformados por el arte de la creación. Esa literatura en la que se cuela con cierta frecuencia la figura de su padre. Esa literatura de personajes entrañables como Lino, Gálvez o el señor Levin, entre otros, que aparecen en Absolución, su última novela, editada como todas en Tusquets.Y me vienen a la memoria Gil y Gregorio, convertido en Faroni, de su primera y extraordinaria novela. Recuerdo a Dámaso y Tomás de Hoy, Júpiter o a Emilio y Adriano de El guitarrista. Y como estos, muchos más.

El acto en el Auditorio Municipal , en la calle Areal, resultó entretenido, interesante, entrañable como sus personajes y muy didáctico, en el mejor sentido de la palabra. Luis se abrió. No eludió ninguna pregunta y la conversación resultó fluida. Por esa generosidad personal de Luis Landero, los asistentes salieron encantados. El tiempo voló literalmente y, claro, quedaron muchas cosas en el tintero. Nos dio una lección de literatura y vida.

Después, la cena en Casa Marco en compañía de Susi, mi mujer, Marisa Real y Ceferino de Blas. Una cena de conversaciones variadas, muy grata. Terminada esta nos despedimos con un abrazo muy cariñoso y afectivo. Hemos conocido a un “inconformista crónico”, lo hemos disfrutado y su autenticidad, whisky incluido, nos ha seducido.

Un placer, Luis. Hasta siempre.

ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO